یلدا ی 97 پسته و انار ندارد

کمتر از دو روز به یلدای سال 1397 باقی مانده است اما این روزها در کوچه و بازار خبری از شور و اشتیاق مردم همچون سال های گذشته برای خرید میوه و آجیل شب یلدا نیست. طی امسال تغییر قیمت‌ها به خصوص در بازار آجیل و خشکبار مثل بسیاری از بازارها با چنان تورمی همراه بوده که توان خرید را از تعداد زیادی از مردم گرفته است. برخی بی انصافی فروشندگان را دلیل گرانی‎های بازار میوه و آجیل شب یلدا می‌دانند، بعضی دلالان را و برخی انگشت اتهام رابه سمت سیاست‎های نادرست دولت در مدیریت بازار کج‎می کنند و هر کدام از این افراد تحلیل‎های خاص خودشان را دارند. وقتی با پیرمردی که ظاهرش حدود 70 سال را نشان می دهد ، در یکی از بازارهای شهر و جلوی یکی از مراکز فروش خشکبار صحبت‎می کنیم،‎می گوید: «من از سیاست و اقتصاد چیز زیادی‎نمی دانم ولی همین را‎می دانم که زمانی ما در روستا زندگی‎می کردیم و شب‌های یلدا با دلی خوش دور کرسی‎می نشستیم و انواع و اقسام آجیل ها

 را‎می خوردیم. ولی حالا شب یلدا که‎می رسد، از ترس این که مهمان به خانه مان بیاید و میوه نداشته باشیم، هر سال بهانه‎می آوریم و از زیر بار مهمانی دادن و مهمانی رفتن شانه خالی‎می کنیم.» پیرمرد لبخند تلخی‎می زند و بدون این که به آجیل‎هایی که داخل مغازه در سبدهای بزرگ قرار دارد نگاه کند، به راهش ادامه‎می دهد و این حکایت بسیاری از عابرانی است که این روزها از کنار فروشگاه‌های فروش خشکبار در شهر ما‎می گذرند. در ادامه به جوانی برخورد‎می کنیم که برای خرید میوه کنار ردیف انارهایی ایستاده است که زیر نور لامپ مستقیم چیده شده اند. او معتقد است دولت و سیاست‎های اقتصادی اش مقصر اصلی گرانی این روزهاست؛ این جوان که خودش را غلامرضا معرفی‎می کند،‎می گوید: «شما هر قدر در بازار بگردید، در نهایت تخلف مغازه دار هزار تا دو هزار تومان در هر نوع میوه در کیفیت‎های مختلف است. روی همین حساب باید به دنبال ریشه  اصلی گرانی‎ها باشید نه گران فروشی چهارتا مغازه دار. مردم زیر بار فشارهای اقتصادی هر روز عذاب‎می کشند. قیمت‎ها هر روز بالاتر‎می رود ولی حقوق‎ها ثابت مانده است. تعدیل نیروها و سوء استفاده صاحب کارها هم که بماند.  دل خوش سیری چند؟ شب یلدای امسال نه هندوانه داریم، نه انار.»

گرانی با گران‌فروشی فرق دارد

برای پیگیری دلیل گرانی‎های بازار خشکبار با «علیرضا ارزانی ممقانی»، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد و نماینده اتاق اصناف ایران در حوزه آجیل وخشکبار تماس‎می گیریم. ارزانی ممقانی توضیح می‌دهد: «در بازار دو مقوله وجود دارد؛ یکی گران‌فروشی و دیگری گرانی. درباره موضوع گران‌فروشی ما گروهی را شامل بازرسان صمت برای رسیدگی به تخلفات راه اندازی کرده ایم تا اگر فرد یا افرادی اقدام به گران فروشی کردند، با آن‎ها برخوردهای لازم را انجام دهیم اما واقعیتی که وجود دارد بالارفتن ناگهانی قیمت مواد اولیه است که روی قیمت عرضه کالا هم تاثیر مستقیم گذاشته و باعث پایین آمدن قدرت خرید مردم شده است. موضوعی که باید ریشه‎های آن را در جای دیگری جست وجو کرد. وقتی قیمت تمام شده محصول ما برای عرضه به بازار داخلی بالاست، شما به ما بگویید چکار کنیم؟ما هم دوست نداریم اجناس‌مان در مغازه هایمان بماند و به فروش نرسد ولی‎نمی توانیم ضرر هم کنیم. هم اکنون با 12 درصد سود قانونی که برایمان تعریف شده، اقدام به فروش خشکبار‎می کنیم. من به جرئت‎می گویم چیزی در ایران گران نشده، بلکه این پول ماست که بی ارزش شده و از طرفی همه حقوق‎ها ثابت مانده است. قیمت‎ها روز به روز گران تر و بر مردم فشار وارد‎می شود وگرنه ما در صادرات همین کالاها با اقبال زیادی روبه رو هستیم. پس مهم است بدانیم گرانی با گران‌فروشی فرق دارد.»

دولت از طرح آزمایشی و سهم خودش کوتاه بیاید

وی در پاسخ به این سوال که دلیل اصلی گرانی‎ها در حوزه خشکبار چیست؟‎می گوید: «دولت از سال 85 یک قانون آزمایشی پنج ساله گذاشت به اسم «ارزش افزوده» که با وجود گذشت 12 سال، همچنان به اسم آزمایشی در حال اجراست. دولت طبق این قانون 9 درصد ارزش افزوده از صاحبان کالاها‎می گیرد و واقعیت این است که من هم این 9 درصد را از خریدار‎می گیرم و به دولت‎می دهم. دولت اگر قرار است به مردم کمک کند، بیاید و این قانونی را که هفت سال از دوره اجرای آزمایشی اش گذشته حذف کند تا سفره مردم از این کوچک تر نشود. اگر دولت این کار را انجام دهد، ما هم در اتحادیه از سود 12 درصدی که سود قانونی مان است در شب یلدا کم‎می کنیم تا مردم بتوانند راحت خریدهایشان را انجام دهند. ولی نکته این جاست که حتی وقتی ما تخفیف هایمان را بیشتر می‌کنیم و در شب یلدا آجیل و خشکبار را با قیمت مناسب تر به مردم می‌دهیم، دولت با ما همکاری‎نمی کند و چون فروشمان زیاد بوده مالیات زیادی را برای ما در نظر‎می گیرد که این منصفانه نیست.»

در افزایش ارزش گمرکی هم، باز پای دولت درمیان است

علیرضا ارزانی ممقانی همچنین به یکی دیگر از دلایل مهم گرانی این روزها در بازار آجیل و خشکبار اشاره‎می کند و‎می گوید: «یکی از سیاست‎های اشتباه دیگر در حوزه واردات خشکبار اتفاق افتاده است. به عنوان مثال تخمه‎های آفتابگردان وارداتی که حجم زیادی از بازار خشکبار را تشکیل می‌دهد، تا چند ماه قبل با 4 درصد ارزش گمرکی وارد کشور‎می شد اما دولت از 6 ماه پیش این ارزش گمرکی را به 55 درصد افزایش داده است و در این حوزه هم دولت به فکر دریافت درآمد بیشتر است و عامل اصلی گرانی‎ها در این بخش دولت است و به بهانه وجود دلالان در بازار، آن‎ها را به عنوان مقصران گرانی، معرفی‎می کند. جالب این جاست که با اجرای این سیاست‎ها از سمت دولت، بازرسان اعلام‎می کنند کسبه گران فروشی‎می کنند و از ما در ذهن مردم تصویر خون آشام‎هایی ساخته اند که دایم به فکر خالی کردن جیب مردم هستیم، در حالی که این دولت است که برچسب‎های خودش را به دامن کسبه چسبانده است.»

دیگر دلایل گرانی خشکبار: دلار 4200تومانی، صادرات یا سوءمدیریت؟

این مسئول اتحادیه در حوزه آجیل و خشکبار در ادامه به تخلف افرادی که برای واردات، ارز 4200 تومانی از دولت دریافت کرده اند، اشاره‎می کند و‎می گوید: «دولت دلار 4200 تومانی را به برخی افراد داده و آن‎ها بادام زمینی و تخمه آفتابگردان وارد کرده اند و حالا که بازار در وضعیت به هم ریخته ای قرار گرفته این اقلام را به چندین برابر قیمت به بازار ارائه‎می کنند. از سال قبل تا الان قیمت این اقلام سه برابر شده است و باید با عاملان این نوع گرانی برخورد شود. بعضی افراد هم‎می گویند چون صادرات بالا رفته و خشکبار به کشورهای دیگر صادر شده، الان در بازار کم شده است و این موضوع را دلیل گرانی خشکبار‎می دانند اما در به پاسخ این افراد باید گفت که این اظهار کاملا غیر کارشناسی است چرا که ما بزرگ ترین تولید کننده اقلام خشکباری دنیا هستیم و با صادرات به چند کشور همسایه به این روزگار دچار‎نمی شویم. از طرفی اگر دلیل واقعی، این موضوع است باید پرسید چرا دولت که فعالیت‎های گمرکی را در اختیار دارد و مجوز گمرکی صادر‎می کند جلوی این صادرات نامتعادل را نگرفته است؟ نکته این جاست که برخی افراد پشت میزهایشان‎می نشینند و بی هیچ تجربه ای برای خشکبار کشور تصمیم‎می گیرند، بدون این که از فعالان این حوزه فردی حضور داشته باشد. به نظر من با این نوع مدیریت جز این‎نمی توان انتظار داشت.»

خودمان هم از بالا رفتن قیمت میوه 

گله داریم

«حسین مصدق» رئیس اتحادیه میوه و تره بار مشهد نیز یکی از مسئولانی است که این روزها با راه اندازی تیم‎های بازرسی برای جلوگیری از گران فروشی تلاش‎می کند تا میوه با قیمت مناسب تری به دست مردم برسد. مصدق درباره گرانی میوه شب یلدا‎می گوید: «ما این روزها بر حسب ضرورت بازرسی‎های مان را بیشتر کرده ایم تا جلوی تخلفات احتمالی در فروشگاه‎های شهر را بگیریم. ضمن این که خودمان هم از بالارفتن قیمت‌ها ناراضی  و گله مندیم، چون هر قدر قیمت‎ها افزایش پیدا کند، مشتری ما هم کمتر‎می شود و به دلیل فساد پذیر بودن میوه، ما هم با مشکلاتی روبه رو‎می شویم. قدرت خرید مردم تا حدود زیادی پایین آمده است و ما هم مثل همکارانمان با گران فروشی‎ها مقابله‎می کنیم اما مشکل امروز مردم و همکاران ما گرانی است نه گران فروشی.»

دلایل زیادی در گرانی میوه دخیل است اما با گران‌فروشی برخورد می‌کنیم 

در ادامه برای بررسی دلیل گرانی میوه با «حیدر ساکن» رئیس اتحادیه بار فروشان مشهد تماس‎می گیریم. ساکن نیز با اشاره به راه اندازی گشت‌های مشترک با بازرسان ادارات مسئول برای مقابله با تخلفاتی از قبیل گران فروشی‎می گوید: «در این روزها ما کنترل‎هایی داریم و قیمت‎ها هم روزانه در سایت میدان بار مشهد اطلاع رسانی و به موارد گران فروشی رسیدگی‎ و با فرد یا افراد خاطی برخورد می شود و به سازمان تعزیرات معرفی‎می شوند. اما گرانی‎ها بیشتر از گران فروشی باید مورد توجه قرار گیرد که عوامل زیادی در آن دخیل اند.» وی در پاسخ به این سوال که دلال‌ها در گرانی بازار میوه چقدر تاثیر داشته اند؟‎می گوید: «بحث دلال یک بحث روانی است که یک عده  به دلایلی آن را به راه انداخته اند.  بنده قبول ندارم دلالی‎های داخل میدان بار باعث گرانی شده، بلکه‎می گویم شاید کسانی به اسم دلال که تعداد آن‎ها زیاد نیست، دست به اقداماتی خلاف آن چه در قانون تعریف شده زدند که ما با قاطعیت با آن‎ها برخورد‎می کنیم. اما بحث گرانی میوه مشکل ریشه دارتری دارد و واقعیت این است که وقتی مزد کارگر، هزینه حمل ونقل، هزینه‎های مربوط به سردخانه‎ها و هزاران هزینه دیگر گران شده و از طرفی وقتی خود باغ دار مجبور است محصول را با قیمت بالاتری به بازار عرضه کند، طبیعتا قیمت‎ها بالا‎می رود که خود ماهم از این موضوع ناراضی هستیم. امسال سیب تا کیلویی 3500 و کیوی تا 4500 در محل مزرعه به فروش رسیده و کشاورزان هم سود چندانی از این قیمت‎ها نبرده اند. دولت در این زمینه باید یارانه‎هایی را به بخش‎های مختلف کشاورزی بپردازد و هزینه تولید را پایین بیاورد تا قیمت در هنگام عرضه هم پایین بیاید. ما هم با قاطعیت با گران فروشی‎ها و متخلفان برخورد‎می کنیم.

با بازرسی و نظارت، از تخلفات جلوگیری می شود

در ادامه به سراغ «مهدی مقدسی» مسئول اداره بازرسی و نظارت سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان خراسان رضوی‎می رویم. مقدسی در این زمینه‎می گوید: «گرانی‎های اخیر توان خرید مردم را پایین آورده اما با وجود این برخی افراد در مشاغل مربوط به میوه ، آجیل و خشکبار با توجه به فرارسیدن شب یلدا و بالارفتن اقبال عمومی برای خرید این کالاها، به‌خاطر طمع برای کسب سود بیشتر دست به گران فروشی‎می زنند و نباید به بهانه گران شدن کلی این اجناس، تخلفات این‌چنینی را نادیده گرفت. ما با هدف مقابله با گران فروشیِ بی دلیل در روزهای منتهی به شب یلدا با همکاری اتحادیه عمده فروشان و خرده فروشان میوه ، آجیل و خشکبار، بازرسی هایمان را انجام‎می دهیم و این جزو وظایف اصلی ماست و با همین بازرسی‎ها در هفته‎های اخیر درحوزه آجیل و خشکبار و میوه، عقب نشینی‎های قیمتی مناسبی داشته ایم اما هنوز مردم توانایی خرید ندارند و باید مدیریت قیمت‎ها بیش از پیش انجام شود.»

لزوم صدور حکم توسط قاضی شعبه سیار تعزیرات، در محل

وی در ادامه به لزوم صدور رای و جریمه متخلفان، در محل و توسط مسئولان تعزیرات استان اشاره‎می کند: «مسئولان تعزیرات استان خوشبختانه تا امروز در موارد مختلف همیشه در کنار ما بوده اند و اقدامات موثری انجام داده اند که این اقدامات باعث کنترل قیمت‎ها شده است  و ما امیدواریم مسئولان تعزیرات حکومتی هم برخوردهای قاطع تری نسبت به گذشته - که آن‎ها هم اقدامات تاثیرگذاری بود- داشته باشند چرا که وقتی ما با تعزیرات حکومتی گشت‎های مشترکی تشکیل‎می دهیم و با قاضی شعبه سیار در محل تخلف حضور پیدا‎می کنیم، انتظار‎می رود با حضور قاضی تعزیرات در محل با تخلفات مشهود برخورد و رای در محل صادر شود، چرا که از نظر بازدارندگی نتیجه مهمی دارد.»