چالش آماری آب

آب در دنیا به موضوعی اساسی تبدیل شده و اکنون بسیاری از کشورهای جهان با بحران بی آبی یا دست کم، کم آبی دست و پنجه نرم می کنند.کشور ما نیز به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای خشک و نیمه خشک، چند سالی است با خطر تنش آبی روبه رو شده است و  خراسان رضوی در این میان به دلیل این که قطب گردشگری ،صنعت و کشاورزی کشور نیز محسوب می شود، شاید بیش از دیگر استان های کشور تشنگی را احساس می کند. سالانه به طور متوسط 2.5 میلیارد مترمکعب بارش در دشت مشهد، مرکز استان خراسان رضوی رخ می دهد که 80 درصد آن تبخیر می شود. بین 500 تا 800 میلیون مترمکعب آب باقی می ماند که متوسط آن 700 میلیون مترمکعب و میزان آب تجدیدپذیر سالانه دشت مشهد نیز همین مقدار است. این 700 میلیون مترمکعب به اضافه 100 میلیون مترمکعب افت آب زیرزمینی دشت مشهد و 50 میلیون مترمکعب آب سد دوستی منهای 20 میلیون متوسط تخلیه این محدوده، میزان مصرف آب را مشخص می کند. این در حالی است که میزان برداشت از دشت مشهد سالانه یک میلیارد و 160 میلیون مترمکعب است و ما مجاز نیستیم بیش از 75 درصد آب تجدیدپذیر را مصرف کنیم. اگر وضعیت اضافه برداشت آب از دشت مشهد به همین نحو ادامه یابد، متوسط شوری آب ظرف 20 سال آینده به حدی خواهد رسید که حتی به درد کشاورزی هم نمی خورد .صنایع و کشاورزی وابسته به آب در کنار میلیون ها ساکن و مسافر این استان، ضرورت رسیدگی به مسئله را صد چندان می کند .در این میان بسیاری از کارشناسان بر این باورند زمان طرح موضوع و آه و زاری کردن بر بحران بی آبی گذشته و اگر بیش از این در مدیریت منابع آبی غفلت شود، خسارت جبران ناپذیری وارد خواهد شد.مدیریتی که بیش از هر چیز به آگاهی از منابع آبی و احصای میزان مصرف وابسته است . از این رو برای بررسی این مسئله بنیادی در استان و یافتن راهکارهای عملی در این باره، میزگردی را با حضور کارشناسانی از دستگاه های مرتبط با حوزه آب، یعنی سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه ای  و سازمان صنعت و معدن در کنار دو تن از استادان و صاحب نظران حوزه آب به نمایندگی از دانشگاه برگزار کردیم.

 شرایط موجود آبی بحرانی نیست

دکتر عباسعلی قزل سوفلو، استادیار دانشگاه آزاداسلامی مشهد و رئیس پژوهشکده محیط های خشک، در ابتدای این میزگرد به موضوع واژه شناسی در این مسئله پرداخت و گفت:از دو منظر باید به موضوع آب نگاه کرد، یکی خشکسالی و دیگری خشکی. خشکی از اقلیم می آید، ما در عرض جغرافیایی قرار داریم که بارش و رطوبت و به تبع آن ،منابع آبی کافی دریافت نمی کنیم. این اقلیم ماست، در حالی که خشکسالی به نوسان بارش متوسط باران مربوط است، در برخی سال ها به علت بارش های زیاد، منابع آبی بیشتر و دربرخی سال‌ها نیز به علت بارش های کم ،منابع آبی محدود است. خشکسالی می تواند یک فصل و یک سال و گاه تا سال های متوالی ادامه داشته باشد. وی با تاکید بر این که شرایط موجود آبی بحرانی نیست، به بیان راه حل ها درباره مدیریت کم آبی استان در این میزگرد پرداخت.

باید با وضعیت موجود خودمان را تطبیق دهیم 

غلامرضا ممدوحی، مدیر امور منابع آب مشهد شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی با بیان این که در مقوله آب باید با وضعیت موجود خودمان را تطبیق دهیم و براساس میزان آبی که داریم برنامه ریزی هایمان را انجام دهیم، می افزاید: این که ما بگوییم خشکسالی است و هر نهادی کار خودش را انجام دهد، صحیح نیست . در چهاردهمین سال خشکسالی، باید آب در دسترس را مدیریت کرد. اما پس از این دو مقدمه کوتاه نمایندگان بخش های صنعت و کشاورزی به عنوان مصرف کنندگان آب، ضمن ارائه آماری مختصر، بر ضرورت تامین آب برای ادامه حیات زیر مجموعه های خود تاکید کردند  و البته اذعان داشتند تلاش هایی را برای مدیریت مصرف انجام داده اند.

0.9درصد آب مصرفی صنعت 

اما آزاده آژیر، معاون برنامه ریزی و سرمایه گذاری سازمان صنعت ، معدن و تجارت خراسان رضوی، آمار و ارقامی از میزان آب مصرفی در صنعت ارائه کرد و گفت : میزان آب مصرفی حدود 5600 واحد فعال در استان 77 میلیون متر مکعب یا چیزی حدود 0.9 درصد آب مصرفی استان است. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز به منظور استفاده بهینه از منابع آبی، محورهایی عملیاتی از قبیل استفاده از برج های خنک کننده خشک و همچنین استفاده از پساب های صنعتی یا حتی پساب های شهری را تدوین و به استان ها ابلاغ کرده است اما تامین آب برای صنعت، ارزش افزوده ای دارد که گاهی مورد توجه قرار نمی گیرد و آن، این که به ازای هر لیتر مصرف آب در صنعت، برای 83 نفر اشتغال زایی می شود.

 مدیریت مصرف در کنار کنترل سلامت آب

محمد ابراهیم بهبودی، مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم در صحبت های آغازین خود ضمن اشاره به دو مقوله نوع مصرف و استفاده سالم از منابع آبی به دور از آلوده سازی آن گفت: بخشی از آب های ما تحت تاثیر آلاینده های صنعتی قرار می گیرد مانند اتفاقی که در کشف رود رخ می دهد. آب سالمی که کشاورزان براساس حقابه خود  از 800 سال پیش در این محدوده استفاده می کردند، متاسفانه به علت گسترش شهر و نزدیک شدن آن به محدوده رودخانه و نیز استقرار صنایع در کنار آن و تخلیه فاضلاب ها و پساب ها، آلوده شده و اراضی کشاورزی را از بین برده است،چون آبی که فاضلاب صنعتی دارد، حاوی فلزات سنگین است و خاک را نابود می کند. از طرفی آب و فاضلاب هم مخزنی در این محدوده ایجاد کرده که فاضلاب های صنعتی و بیمارستانی به آن وارد می شود و بعد آن را به کشاورز می فروشند. برخی می گویند کشاورزی پر مصرف است، اما باید به این نکته توجه کرد که در گذشته براساس سند ملی، چه میزان آب در این عرصه مصرف می شده و حال این مصرف به چه میزان رسیده است. ما هم اکنون از سال 93 حدود 50 هزار هکتار سامانه های آبیاری نوین را اجرا کرده و مصرف آبی را که در اراضی استان داشتیم، به نصف رسانده ایم.بنده وظیفه دارم برای مصرف بهینه آب، با اجرای سامانه های نوین مصرف را کاهش دهم، همکارانم در حوزه آب و فاضلاب و صنعت نیز باید از آلوده شدن آب کشاورزان جلوگیری کنند.

خراسان:بحث ما در این جلسه بر سر این نیست که صنعت و کشاورزی هر کدام چه سهمی از آب دارند .حتی بر سر این نکته نیز که تلاش هایی صورت گرفته بحثی نداریم چون همه اقدامات انجام شده اگر تاکنون موثر بود، در چنین وضعی نبودیم. لطفا درباره مدیریت آب و این که چه باید کرد صحبت کنید .

هنوز کسی نمی داند چه میزان آب در کشور داریم

دکتر حسین انصاری عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر این که صحبت درباره بحران آب، خروجی مناسبی نخواهد داشت، به موضوع آسیب شناسی واژه بحران پرداخت و افزود: ما می گوییم آب کم داریم، پس بحران داریم، ولی هوا که کم نداریم اما با این وجود دچار بحران آلودگی هوا شده ایم پس به نظر می رسد که سمت و سوی تصمیم گیری خود را پس از سال ها باید عوض کنیم.باید از واژه بحران فاصله بگیریم و به این فکر کنیم که چرا این اتفاق افتاده است. بخش عمده آن به سیاست گذاری هایی برمی گردد که در کشور در حوزه آب انجام شده، واقعیت این است که هنوز کسی نمی داند ما چه میزان آب در کشور داریم، درباره منابع آب سطحی شاید امکان رصد وجود داشته باشد ولی درباره منابع آب زیرزمینی وقتی در بیشتر حوزه های آب زیرزمینی کشور اطلاعی درباره سنگ بستر نداریم، پس نمی توانیم حجم آب زیرزمینی و به تناسب آن میزان آب تجدید پذیر را تعیین کنیم. با این حال این سوال وجود دارد که چطور در کشوری که مقدار آب مشخص نیست، برای آن سیاست گذاری می شود؟

انصاری ادامه داد: چالش آب به مدیریت سازمان هایی نظیر جهاد کشاورزی، صنعت و معدن و آب منطقه ای بر نمی گردد، به نظر من این نهادها مسیرشان را بر اساس سیاست گذاری که صورت گرفته طی کرده اند، حال این که نتیجه آن چیزی که تصور می شد، نیست.

مطالعه جامعی برای آب انجام نشده است

قزل سوفلو هم با انتقاد از ادامه دعوای آبی میان صنعت و کشاورزی،  جامع نگری و نگاه به هم پیوسته را یکی از مهم ترین راه حل های مشکل آب استان دانست و گفت: یکی از انحرافات مسائل بخش آب، این است که همه مشکلات را به گردن کشاورزی بیندازیم، درحالی که وقتی به حل مسئله آب نگاه می کنیم باید به هر حوزه در جایگاه خودش نظر داشته باشیم و به هیچ وجه دچار بخشی نگری نشویم.

وی با اشاره به صحبت های انصاری، افزود: یکی از مشکلات بزرگ بخش آب، نبود مطالعات جامع است، وقتی که بخش های مختلف، آمارهای یکدیگر را قبول نکنند، ما نمی توانیم به سمت یافتن راه حل های درست قدم برداریم. برخی مسئولان می گویند ما 14 سال است در وضعیت خشکسالی قرارداریم، این فرد باید بگوید که این حرف را براساس چه آمار و چه شاخص هایی می گوید، برخی از شاخص های مورد استفاده آب منطقه ای دیگر قدیمی شده و استفاده نمی شود. یا بحث آلودگی آب که جناب بهبودی گفتند، این موضوع معیار دارد، براساس چه معیار و آماری این حرف ها را می گویند. سامانه های آبی کشور در حوزه های تولید و توزیع و مصرف نمی توانند آمارهای دقیقی ارائه کنند.

استادیار دانشگاه آزاد با تصریح بر این که خشکسالی دست ما نیست و شایعات پدیده هارپ و غیره نه اثبات شده و نه جای بحث دارد، ادامه داد: یکی از عوامل تشدید خشکی و خشکسالی افزایش جمعیت است و به ازای افزوده شدن  یک نفر به جمعیت کشور براساس ردپای آبی در کشور، بین 1500 تا 1600 مترمکعب، به میزان مصرف آب افزوده می شود. وی یکی دیگر از عوامل تشدید را تغییر الگوی مصرف دانست و افزود: در گذشته شاید هفته ای یک مرتبه استحمام می کردند و امروز این فاصله کمتر شده است. سوال من این است آیا رفتار ما در مصرف آب نشان دهنده خشک بودن این اقلیم است؟ به خیابان می روی و چمن کاری های گسترده را می بینی، فرق بین مشهد با انزلی یا کشورهای اروپایی چیست؟ ما باید خشک منظری را جایگزین این میزان فضای سبز کنیم. رئیس پژوهشکده محیط های خشک با اشاره به تنش های سیاسی در مقیاس های متفاوت از محلی تا ملی، به عنوان یکی دیگر از عوامل تشدید خشکسالی، به تشریح عامل دیگری پرداخت و اظهار کرد: آب از سمت سه حوزه صنعت، کشاورزی و شرب آلوده می شود، ما در مشهد بیش از 100 هزار هکتار کشت آبی داریم که به شدت و بیش از دو بخش صنعت و شرب، منابع آب را آلوده می کند.

الگوی مدیریت مان به 30 سال گذشته برمی گردد

وی آخرین عامل را هم مدیریت غیر اصولی آب دانست و افزود: ما باید دیرینه سنجی کنیم و ببینیم در دنیا طی این 50 سال جهت گیری ها در مدیریت آب چگونه بوده است. ما در کشور الگوی مدیریت مان در بیشتر حوزه ها به 30 سال گذشته بر می گردد. مدیریت نوین و امروزی آب، مدیریت پیوسته است، باید تمامی موضوعات را مشترک و همزمان مدیریت کرد، همان طور که نمی شود برای آلودگی مشهد یک نسخه پیچید و اجرا کرد، در خصوص حوزه آب هم، چنین است. مسئولان ما نباید بخشی نگر باشند.

خراسان:آقای دکتر انصاری از نبود آمار دقیق میزان آب و منابع آبی گفتند و آقای قزل سوفلو هم گفتند مطالعات جامعی درباره آب انجام نشده است. با این وضع واقعا مدیریت آب ممکن است؟ وزارت نیرو مگر متولی این گونه مسائل نیست؟ 

مدیر امور منابع آب مشهد شرکت آب منطقه ای استان درواکنش به این سوال  با انتقاد از اظهارات  انصاری مبنی بر وجود اشکال در آمارهای موجود،بر دقت و صحت آن ها تاکید کرد و گفت: تصمیم گیری های صورت گرفته بر اساس این آمار ها انجام شده است.

ممدوحی ادامه داد:همکاران ما در مطالعاتی که انجام دادند هر چند نتوانستند سنگ کف را تعیین کنند، ولی چیزی که مشخص است این که روز به روز آب پایین تر می رود، پس باید از منظر مصرف، به این موضوع نگاه کرد.

ممدوحی با بیان این که خیلی ها به من می گویند شما پول دولت را برای پر کردن چاه های غیر مجاز هدر می دهید، افزود: با این همه، می توانم ثابت کنم که این موضوع بر سطح آب های زیر زمینی تاثیر دارد. سال گذشته در دشت رخ، تعدادی چاه غیر مجاز پر شد، با این که بارندگی 10 درصد کاهش داشت ولی قنات خشک منطقه، آب دار شد و سطح پیزو مترهای ما کمی بالا آمد.

خراسان:الان فراتر از بحث مطالعات و ...این سوال مطرح است که مدیریت منابع اولویت دارد یا مدیریت مصرف ؟ازطرفی مگر مدیریت مصرف، بدون اطلاع از منابع ممکن است؟

سیاست گذاری وزارت نیرو اشتباه است

انصاری در ادامه این اظهار نظر گفت: صحبت های جناب ممدوحی درباره بحث مدیریت مصرف را قبول دارم و کاملا درست است. ولی من می گویم شما اگر بهترین شیوه ها برای مدیریت منابع آب در حوزه های مختلف را به کار ببرید، یک میلی متر هم به منابع آب شما اضافه نخواهد شد و با سرعت بیشتری پایین خواهد رفت. من می گویم سیاست گذاری اشتباه است و اتفاقا مسئول آن هم، وزارت نیرو و شرکت آب منطقه ای است و نهادهایی مانند صنعت و معدن یا جهادکشاورزی تنها کاری که می توانند انجام دهند این است که در تخصیص آبی که به آن ها داده می شود، از ظرفیت شان، آن هم برای خودشان و نه برای دیگران، بهتر استفاده کنند. این ها در نتیجه به افزایش بهره وری تولید خواهد انجامید ولی کوچک ترین کمکی به حوزه آب نخواهد کرد.

مصرف کم نشده بلکه بهینه تر شده است

وی ادامه داد:ما 40 سال است  در حال انجام اقدامات اصلاحی هستیم، سوال من این است که چرا با این حال، سال به سال سطح آب زیرزمینی پایین تر می رود؟ آب منطقه ای می گوید کنتور گذاشته و مصرف را کم کرده است، جناب بهبودی می گویند در حوزه خودشان مصرف را کم کرده اند، صنعت هم همین را می گوید ولی این صحیح نیست چرا که مصرف کم نشده و تنها بهینه تر شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی افزود: مدیران ما در حوزه برنامه ریزی منابع آب یک موضوع را یادشان رفته و آن این است که اقدام براساس یک تجربه ناقص، منجر به خساراتی شده که امروز کسی نمی تواند آن را جمع کند. من همچنان نظرم این است که باید بدانیم چه میزان آب در کشور داریم و بعد آن را تقسیم کنیم . پس از آن، حوزه های مختلف هر کاری که می خواهند با سهم خودشان انجام دهند.

وی ادامه داد: چهار میلیون نفر در مشهد به علت آلودگی هوا دچار مشکل هستند، بعد آن وقت، صبح تا شب می گوییم چمن نکاریم، گیاه با مصرف بالای آب نکاریم، خب اگر این کار را انجام ندهیم که هوا تصفیه نمی شود. سیاست های غلط، ما را به این وضعیت دچار کرده است . اگر اجرای این سیاست ها ادامه داشته باشد، قسم می خورم که نه تنها کاهش مصرف آب نخواهیم داشت بلکه با بحران های در هم تنیده ای مواجه می شویم که خیلی امید برای بهبود وجود نخواهد داشت. این استاد دانشگاه در ادامه انتقاد خود به عملکرد جامعه نخبگانی استان، تصریح کرد: ما جلسات بسیاری در مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری گذاشتیم و نامه های محرمانه بسیاری در این حوزه ها برای رئیس جمهور ارسال کردیم و گفتیم این حرف هایی که در رسانه ها منتشر یا از قول شما به عنوان رئیس جمهور مطرح می شود، ادعاهای اشتباهی است چون هیچ داده ای وجودندارد. وی با اشاره به گزارشی که فائو چندی پیش منتشر کرده است، افزود: در این گزارش گفته شده است، توسعه سامانه های آبیاری منجر به کاهش مصرف آب نمی شود و فقط صرف بهینه سازی می شود، موضوعی که ما 15 سال است می گوییم و کسی گوش نمی دهد.من برایم سوال است که وزارت نیرو یا شرکت های سهامی آب منطقه ای چه گلی به سر این کشور زده اند؟ واقعا این همه زحمت باعث صرفه جویی چه میزان آب شده است؟

سدسازی پول دارد مطالعه نه!

انصاری درباره راهکارهای مدیریت بحران آب نیزتاکید کرد:11 سال است در نیشابور، مشغول فعالیت هستم ولی هنوز نتوانستم سنگ کف آن را به دست بیاورم چون داده ای ندارم. میلیاردها تومان وزارت نیرو برای پروژه های دیگر خود خرج می کند ولی در این پروژه که از سال 94 شروع شده است، تا کنون یک ریال هم پرداخت نکرده اند، چطور در حوزه سدسازی این میزان بودجه وجود دارد ولی برای پروژه های مطالعاتی بودجه ای نیست؟ این نیازمند همین تغییر نگرش در مدیران است. راهکار دوم تبیین جایگاه اطلاعات و آمار در تصمیم گیری های کشور است که البته این موضوع تنها در حوزه آب نیست و به موارد و موضوعات دیگر هم قابل تسری است. راهکار بعدی ایجاد فضایی برای گفتمان سازی با کمک خبرگان این حوزه است. از موضوعات دیگر تبیین الگوهای مفهوم مسئله قبل از اجرای آن است، دورانی پشت سر هم سد ساختند و امروز فردی می آید  و می گوید فلان سد را به اشتباه ساختیم، دلیل آن هم تبیین نشدن قبل از اجرای طرح است.

وی درباره آخرین راهکار برای این موضوع نیز گفت: آخرین راهکار هم اجماع براساس راهبردی است که در نهایت به آن دست می یابیم. یعنی اگر در هر حوزه ای به راهکاری می رسیم، باید سر آن اجماع و تمامی راهکارهای آن را قبول کنیم و سپس برای اجرای آن قدم برداریم.

 قنات ها از زمان مدیریت دولتی نابود شد 

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به خشکسالی های رخ داده در طول تاریخ، بر مدیریت و پشت سر گذاشتن این خشکسالی ها توسط مردم تاکید کرد و افزود: از زمانی که آب موضوعی حاکمیتی شد ما با مشکل مواجه شدیم. قنات ها از زمان مدیریت دولتی نابود شد. مگر ما گفتیم که این تعداد مجوز حفر چاه بدهند؟ من نمی خواهم نبش قبر کنم ولی باید از گذشته درس بگیریم و برای شرایط امروز تصمیم گیری کنیم.

 بهینه شدن مصرف باعث افزایش مصرف شد

انصاری در بین این صحبت ها، به نکته ای اشاره کرد و گفت: در ایران بهینه شدن مصرف باعث افزایش مصرف شده است، به این معنا که در گذشته مقداری از آب مصرفی به علت پایین بودن بهره وری مجدد به چرخه بر می گشت، ولی اکنون که بهره وری بالا رفته، خیلی از این بازگشت کاسته شده است.

قزل سوفلو افزود: ما اگر بتوانیم اقتصاد آب را پیاده و منفعت از آب را خصوصی سازی کنیم، به موفقیت بزرگی دست پیدا کرده ایم. دولت هم اکنون برای مصرف بیشتر آب  یارانه می دهد و این بر خلاف روند تصحیح الگوی مصرف است.

خراسان: وقتی مطالعه دقیقی نداریم،آمار میزان آب را هم نمی دانیم، به حاکمیتی شدن مدیریت آب انتقاد داریم و از طرفی ارزان فروشی آن راهم نقد می کنیم، بفرمایید ،دقیقا راهکار چیست ؟

انصاری در واکنش به این صحبت افزود: افزایش هزینه تهیه آب، صرفا سبب افزایش قیمت محصول نهایی خواهد شد و تا مدیریت مصرف صورت نگیرد، ثمری نخواهد داشت. هر چند مشکل اعطای یارانه را قبول دارم ولی باید به مباحث مدیریتی پرداخت.

مصوبه مجلس 3هزارچاه را به 7 هزار چاه رساند

ممدوحی نیز با انتقاد شدید از برخی سیاست گذاری ها و اقداماتی که در کشور انجام شده است، افزود: شما فکر می کنید چه تعداد از سدهایی که در کشور ساخته شده، براساس کارهای سیاسی بوده یا چند مصوبه مجلس خیانت به منابع آبی کشور بوده است؟ در عرض یک سال و براساس یک مصوبه مجلس، آمار چاه های غیر مجاز استان از سه هزار به هفت هزار چاه رسید. حال من باید به دنبال پر کردن این چاه ها بیفتم. در کشور به هیچ عنوان تصمیم های کارشناسان وزارت نیرو اجرایی نمی شود.

انصاری در تکمیل صحبت های ممدوحی گفت: مشکل ما، نبود حس تعلق و ملی گرایی در همه بدنه ارکان نظام است، از نماینده مجلس گرفته تا وزیر و کارشناس و.... ما می گوییم نماینده مجلس اشتباه کرد، چرا این اشتباه را وزارت نیرو اجرا کرد؟ چرا بعد از آن کارشناس آن وزارت انجامش داد؟ چرا ما دانشگاهیان در جایگاه خودمان نشسته ایم و چیزی نمی گوییم؟ جدای از این موضوع، ما عقوبتی برای تصمیم گیری های اشتباه در کشور نداریم، در کجای این مملکت سراغ دارید که یقه مسئولی را بگیرند که شما کار اشتباهی انجام داده ای و باید عقوبت شوی. من آینده ای را می بینم که همه می نشینیم و گریه می کنیم. من این حرف ها را امروز می زنم چرا که دیگر در این نظام جایی برای سعی و خطا نیست.

وی ادامه داد: من چهار سال است مدیر اتاق فکر خراسان رضوی هستم، هشت کار گروه از جمله آب و محیط زیست، کشاورزی و صنعت و اجتماعی و سیاسی داریم، 900 نفر عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی هستند ولی حتی چهار نفر آن ها در این کار گروه ها شرکت نمی کنند و می گویند تبعات دارد.

وظیفه داریم آب تخصیصی را مدیریت کنیم 

معاون برنامه ریزی و سرمایه گذاری سازمان صنعت ، معدن و تجارت استان در جمع بندی صحبت های صورت گرفته در این میز گرد در حوزه صنعت افزود: ما وظیفه داریم آب تخصیصی به صنعت را مدیریت کنیم. در بخش صنعت ما باید بحث متمرکز کردن صنایع را پیگیری کنیم، ما در مجوزهای صادره اولویت را برای استقرار در شهرک ها و نواحی صنعتی قرار می دهیم، در بحث واحدهای صنفی هم به صورت متمرکز، شهرک های صنفی را مستقر می کنیم و  شهرک های صنفی در عرصه های چوب، قالی شویی و ریخته گری ایجاد کرده ایم.دستور العملی هم برای بازچرخانی آب به استان از سمت وزارتخانه ابلاغ شده و علاوه بر آن جایزه ای تحت عنوان «هاماب» برای واحدهای صنعتی- معدنی حامی آب و سیاست های تشویقی و تنبیهی نیز برای این کار در نظر گرفته شده است.

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی نیز در صحبت های پایانی خود، با اشاره به انعقاد تفاهم نامه بین جهادکشاورزی و آب منطقه ای استان افزود: ما در سال گذشته تفاهم نامه ای را با شرکت آب منطقه ای امضا کردیم و ضمن قبول آمار سازمان آب درباره اضافه برداشت 750 میلیون متر مکعبی در حوزه کشاورزی، اعلام کردیم طی دو سال، هر سال 350 میلیون مترمکعب را با خاموشی چاه های کشاورزی در فصول مناسب، جبران می کنیم.

خراسان:به نظر می رسد با وجود همه این بحث ها ما دچار نوعی بخشی نگری هستیم که اجازه نمی دهد به آب به عنوان یک دارایی مشترک نگاه کنیم

 به جای مدیریت منابع دنبال سهم خود از آبیم

مدیر امور منابع آب مشهد شرکت آب منطقه ای استان نیز در صحبت های پایانی خود با ارائه نظری مبنی بر این که مشکلات ما از زمانی شروع شد که پمپ آمد و قنات های ما را از بین برد و به راحت ترین شکل، به منابع آب زیرزمینی دست یافتیم، افزود: متاسفانه در مدیریت کردن منابع، هر حوزه اعم از شرب و صنعت و کشاورزی به دنبال دریافت سهم خود از آب است و هر کدام هم توجیهاتی را ارائه می کنند.

وی افزود: به نظرم اگر می خواهیم برای مقوله آب در استان تصمیم گیری کنیم باید یک دستگاه این کار را به صورت محوری انجام دهد و همان دستگاه هم پاسخگوی نتایج آن باشد، هم اکنون ما در چرخه ای قرار گرفته ایم که هر کداممان توپ را به زمین دیگری می اندازیم به طوری که مقصر را نمی توان پیدا کرد.

 باید وزارت آب در کشور تشکیل دهیم

رئیس پژوهشکده محیط های خشک در صحبت های خود به عنوان پایان بخش این میزگرد به چند نکته کلیدی درباره وضعیت آبی استان ومدیریت آن اشاره کرد و گفت: من عامل انسانی را در این موضوع بسیار دخیل می دانم، ما در منطقه ای زندگی می کنیم که کانون بحران آب است و ما جزو کشورهای پر آب این منطقه هستیم، در همین منطقه کشورهایی هستند که منابع آبی کمتری نسبت به ما دارند و علاوه بر آن از سطح دانش پایین تری نیز برخوردارند ولی با وجود این، مشکل کمبود آب خودشان را حل کردند. نکته کلیدی این بحث، آموزش است.بعد از آموزش، داشتن برنامه جامع اهمیت دارد، در حالی که هیچ گاه ما نقشه جامعی در کشور، استان و شهر نداشته ایم. این برنامه جامع باید براساس نقشه آمایش سرزمینی نوشته شود، به عنوان مثال استان خراسان رضوی باید برپایه زیارت ساخته شود نه کشاورزی.

وی افزود: برای اصلاح ساختار مدیریت آب، باید در استان مدیر ارشد آب داشته باشیم، نه این که هر کدام از مدیران ما در حوزه آب از یکدیگر انتقاد کنند و یک مدیریت واحد هم در این باره نداشته باشیم. شکی نیست که ما با این ساختار در آینده با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم شد، ما باید وزارت آب را در کشور تشکیل دهیم.

قزل سوفلو با بیان این که موضوعات انحرافی در حوزه مشکلات آبی وجود دارد، در تشریح این موضوعات افزود: کشت فراسرزمینی که جهاد کشاورزی دنبال می کند، موضوعی غلط است. ما شرایط کشت فراسرزمینی را نداریم، با آب و خاک مجانی تولید ما چنین است، یکی از وابسته ترین کشورهای دنیا به مواد غذایی هستیم حال می خواهیم به کشور دیگری برویم، آب را به قیمت واقعی بخریم و اجاره زمین را بپردازیم تا بهره وری داشته باشیم، اگر می توانیم کاری کنیم در همین سرزمین خودمان انجام دهیم.

وی ادامه داد: یکی دیگر از موضوعات انحرافی انتقال آب از دور دست مانند دریای عمان است، البته من با انجام مطالعه در این باره مخالفتی ندارم ولی می خواهم بگویم این کار برای ما راه حل نیست.

این استاد دانشگاه با تاکید بر این که به هیچ وجه باوری به داشتن مافیای آب ندارد، در این باره اظهار کرد: ما در حوزه آب فقط کم سوادی داریم، ما نتوانستیم از دانش مان بهره کافی ببریم. آیا در حوزه های مختلف به سراغ متخصصان رفته اند؟ آیا من به عنوان یک متخصص می توانم مسئولان را ببینم و با آن ها گفت و گو کنم؟