بوی بی‌مهری در قمصر خراسان رضوی

«از اهالی روستای فرخد هستم. چند سالی است که جشنواره گل محمدی در این روستا برگزار می شود، اما از باغداران حمایتی نمی شود و گل های محمدی را دلالان با قیمت اندک از چنگ مان در می آورند. چه خوب است که دولت به کشاورزان وام هایی کم بهره برای توسعه باغ های گل محمدی و راه اندازی کارگاه های گلاب‌گیری بدهد. مگر ما چه چیز از کاشانی ها کم داریم؟»

اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه، فصل برداشت گل محمدی است و هنگامی که از گل و گلاب سخن به میان می آید، همه یاد گلاب کاشان و قمصر می افتند. تورهای گردشگری برای بازدید از مزارع گل محمدی کاشان و کارگاه های گلاب گیری به راه می افتد و دسته دسته مردمانی را می بینیم که بار سفر بسته و حتی از همین استان خودمان راهی قمصر می شوند. غافل از این که «قمصر خراسان» در کنار گوشمان قرار دارد و ما به واسطه بی اطلاعی از آن، هزینه می کنیم و به استانی دیگر سفر می کنیم.

در روستای «فرخد» خراسان رضوی از چند دهه پیش، گل محمدی کشت می شده است و این روستا از همان زمان، به واسطه گل محمدی، به «قمصر خراسان» معروف بوده است. پیامک گلایه آمیز یکی از اهالی این روستا ما ر ا بر آن داشت تا به منظور بررسی وضعیت این روستا و شنیدن درد دل های باغداران به روستای «فرخد» در 10کیلومتری محور مشهد – کلات برویم.حدود 500متری که از  داخل روستا رد می شویم، چشم مان به باغ های سرسبز و پرگل «گل محمدی» می افتد. در دو طرف کوچه باغ این روستا، اهالی را می بینیم که در حال چیدن گل ها هستند. وضعیت و قد و قامت برخی بوته های گل، حکایت از عمر طولانی بسیاری از آن ها دارد، اما در کنار این بوته های پیر، باغ های دیگری نیز به چشم می خورد که بوته های جوان پر از گل محمدی دارد و بوی گل چنان در فضا پیچیده است که دل کندن از این باغ های زیبا سخت است.

دلال بازی

«حسن صفری» یکی از کشاورزانی است که همراه با چند کارگر در مزرعه بزرگ خود در حال چیدن گل است. از او درباره باغ های گل «فرخد» می پرسم و سابقه آن، که پاسخ می دهد: اکثر این باغ ها حدود 50 سال قدمت دارند و عمر باغی که اکنون مشغول چیدن گل های آن هستیم، 35سال است. گل محمدی محصولی است که زیاد به آب نیاز ندارد و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است، چرا که از هر هکتار حدود 7تن گل به دست می آید. 

گل محمدی هر 18 روز به آب نیاز دارد و اگر به موقع آبیاری شود، می تواند محصول خوبی بدهد.وی مهم ترین مشکل کشاورزان را ارزان بودن قیمت گل، دلال بازی ها و نبود کارگاه های گلاب گیری در این روستا می داند و می افزاید: همه گل های این روستا را دو، سه دلال می خرند و به کارخانه های اسانس گیری می دهند و کارخانه نیز فقط از همین دو، سه نفر گل خریداری می کند. گل ها را کیلویی 6 هزارتومان از کشاورز می خرند، در حالی که همین گل در قمصر کاشان کیلویی 12 هزارتومان به کارخانه فروخته می شود و این  در حالی است که میزان اسانس گل «فرخد» با گل قمصر تفاوتی ندارد.

500 هکتار باغ گل محمدی در معرض نابودی

وی تصریح می کند: به دلیل نبود صنایع تبدیلی در روستا و ارزان بودن گل، مردم دیگر رغبتی به کشت گل محمدی نشان ندادند، به گونه ای که 500 هکتار باغ گل محمدی در معرض نابودی قرار دارد، اما به واسطه برگزاری جشنواره گل محمدی در سال گذشته و همچنین جشنواره امسال، قیمت گل اندکی افزایش یافت و ما دوباره شاهد توسعه باغ های گل محمدی در «فرخد» هستیم.

آبیاری گل ها با فاضلاب!

برای پیگیری مشکلات کشاورزان «قمصر خراسان» با «امیر خانی» رئیس شورای اسلامی روستای «فرخد» گفت و گو می کنیم که وی در این باره به «خراسان رضوی» می گوید: به دلیل عدم اطلاع رسانی، کمتر کسی می دانست که در استان خراسان رضوی نیز گل محمدی کشت می شود، در حالی که «فرخد» مهد گل محمدی استان است که نیاکان ما از چند دهه پیش، به پرورش این محصول اقدام می کردند.  وی درباره مهم ترین مشکل پرورش گل محمدی در این روستا، می گوید: تا 14 سال پیش، آب مزارع گل محمدی از سد کارده تأمین می شد و از زمانی که آب سد را از کشاورزان گرفتند و یک حلقه چاه عمیق روستا نیز مسدود شد، به جای آن فاضلاب شهری را به روستاییان فروختند و کشاورزان دلسرد شدند. فاضلاب شهری برای زمین و به خصوص باغ های گل محمدی بسیار مضر است و باغ ها را از بین می برد. قرار بود در عوض آب سد کارده، فاضلاب تسویه شده به کشاورزان بدهند که با وجود وعده ها، این اقدام انجام نشد و همه باغ ها با همین فاضلاب آبیاری می شود. 

 وعده فرماندار برای اعطای تسهیلات و جلوگیری از دلال بازی

برای پیگیری بیشتر این مشکلات و گلایه ها با «منصوری» فرماندار مشهد نیز گفت و گو می کنیم که وی به «خراسان رضوی» می گوید: در توسعه باغ های گل محمدی و افزایش تولید این محصول، قبل از هر چیز همت روستاییان مهم و اثرگذار است و ما نیز به عنوان خادمان مردم، هر کمکی را که از دستمان برآید انجام می دهیم و حتی می توانیم جشنواره گل محمدی را به صورت استانی، کشوری و حتی جهانی برگزار کنیم.

فرماندار مشهد درباره دلال بازی ها در زمینه خرید گل محمدی از اهالی فرخد هم تاکید می کند: فعلا کشاورزان باید از امکانات و کارخانه های استان استفاده کنند ولی باید برای جلوگیری از دلال بازی ها، نماینده کشاورزان با کمک شورای اسلامی و دهیار روستا و بخشداری، با کارخانه های گلاب گیری هماهنگ کنند تا جلوی دلال بازی ها گرفته شود و گل محمدی را به قیمت واقعی از کشاورزان بخرند.

وی می افزاید: اگر میزان و مقدار محصول به حد قابل قبولی باشد، می توانیم در روستای «فرخد» کارگاه های صنایع تبدیلی را راه اندازی کنیم که در این راستا، نیازمند تشکیل تعاونی برای استفاده از تسهیلات دولتی هستیم. در این زمینه، بخشداری مرکزی به کمک کشاورزان خواهد آمد و در زمینه مقابله با دلال بازی نیز با اداره صنعت، معدن و تجارت و همچنین جهادکشاورزی رایزنی می کنیم تا فروش گل به کارخانه ها، مستقیما توسط کشاورزان انجام گیرد.