تمام حرف‌هایم را

دمیدم تک به تک

بر قاصدک‌ها

بیارند تا به سوی تو

نباشد بین ما

احساس دیوار

 بهجت شکیب‌نیا

 

شعارها ویترین دغدغه‌‌های مردم هستند، به‌‌خصوص در زمان پرالتهابی مثل روزهای منتهی به یک انقلاب. اهمیت و جذابیت آشنایی با شعارها وقتی بیشتر می‌‌شود که به ‌‌یاد بیاوریم چنین شعارهایی بداهه و خودجوش هم هستند، شعارهایی که خیلی‌‌هایش را مردم معمولی ساختند و ماندگار هم شد. در روند پیروزی انقلاب اسلامی هم با این پدیده مواجه‌ایم، حتی از نوع طنزش که گاهی هجو شاه و اطرافیانش بود؛ گاهی واکنشی سریع به یک اتفاق یا موضع‌‌گیری. «امید مهدی‌‌نژاد» در کتاب «شعارهای طنز ایام انقلاب» از انتشارات «بِه‌‌نشر» بسیاری از این شعارها را جمع‌‌آوری کرده و توضیحاتی هم به هر کدام اضافه کرده تا بدانیم شعار در چه بستری خلق شده است. با معرفی این کتاب همراه ما باشید. 

 

چرا کتاب را بخوانیم؟

حین مطالعه این کتاب با یک اثر ساده مواجه نیستید، با کتابی طرف‌اید که در عین طنز بودن محتوایش، زمینه خوبی برای مردم‌‌شناسی و مرور رویدادهای منتهی به پیروزی انقلاب دارد؛ چراکه خیلی از اتفاقات آن روزها را می‌توان در دل همین شعارهای به ظاهر ساده و بامزه رصد کرد. برای درک این موضوع چند شعار را با هم مرور می‌‌کنیم. آن‌‌روزها همه چیز تغییر کرده بود. به‌‌طور مثال دست‌‌فروشی که با گاری‌‌اش کیک می‌‌فروخته این شعار را می‌‌خوانده: «کیک بخور قوی بشی، سوار پهلوی بشی». وزن و آهنگ بسیاری از شعارها جالب و آشنا و در عین‌‌حال در زمان خودش به روز بوده، مثل این شعار: «الا ای شاه بی‌‌همت، بگیرد جان تو ملت، ولی آهسته آهسته، بکن تکیه به ازهاری، به آن جلاد درباری»... یا وقتی یکی از اطرافیان شاه بعد از فرارش در مصاحبه‌‌ای می‌‌گوید او به زودی برمی‌‌گردد مردم این شعار را می‌‌خوانند: «یا ایها الناس، آن شاه نسناس، هرجا که باشد، باز تو نخ ماست» و واکنشی جالب به بختیار: «این است شعار بختیار، منقل و وافورو بیار، این است شعار دولت، چوب و چماق و غارت». 

 

بخش‌‌هایی از کتاب 

سرود «خمینی ای امام» را که یادتان هست؟ همان سرودی که جوانان انقلابی در روز 12 بهمن، هنگام ورود امام به میهن، در فرودگاه برای امام (ره) اجرا کردند. حالا نقیضه این سرود را هم ببینید که مردم برای شکنجه گران ساواک ساخته بودند: ... این تویی، این تویی، پاسدار شاه، خصم آزادگان، دوستدار شاه، بود تو را به دست، همیشه یک چماق، خدا کند تو را، ز هر دو دست چلاق. 

 

انگلستان

اگر در این کشور هر فردی صف را رعایت نکند با او برخورد قانونی می‌شود. همچنین استفاده از تخم‌مرغ آمریکایی در کشور انگلستان ممنوع است چون قبل از بسته‌بندی شسته می‌شود و مردم بریتانیا از تخم‌مرغ‌های آمریکایی استفاده نمی‌کنند چون با شستن آن‌ها مخالف هستند. از آن طرف هم تخم‌مرغ‌های انگلیسی به آمریکا وارد نمی‌شود. 

ایتالیا

شهروندان در تمامی ساعات شبانه روز که بیرون از منزل هستند موظفند لبخند بزنند. تنها در بیمارستان و مجالس ترحیم اجازه دارند که لبخند روی لب نداشته باشند. در میدان سنت مارک شهر ونیز هم غذادادن به پرندگان و کبوترها جرم به حساب می‌آید. زیرا این پرندگان باعث تخریب مجسمه‌های میدان شده و جریمه غذا دادن حدود ۷۰۰ دلار است. 

فرانسه

عجیب ترین قوانین در کشور فرانسه قانون ازدواج با مردگان است. این قانون در سال ۱۹۵۲ پس از انفجار مهیبی در یکی از سدهای فرانسه رخ داد و بسیاری کشته شدند. در این بین یکی از بازماندگان نامه‌ای به رئیس‌جمهور وقت داد و خواست با نامزد مرده خود ازدواج قانونی کند‌. بعد از این درخواست در فرانسه شخص مورد علاقه و نامزد هر فردی که پیش از ازدواج بمیرد، می‌تواند با او ازدواج کند.

دانمارک

والدین باید اسم فرزند خود را از میان ۷ هزار نامی که دولت تعیین کرده است انتخاب کنند و جدا از آن نمی‌توانند اسم دلخواه خود را روی فرزندشان بگذارند. از دیگر قانون‌های عجیب این کشور قانون فرار از زندان دانمارک است، اگر کسی توانست از زندان فرار کند می‌تواند به زندگی در خارج از زندان بپردازد.

سوئیس

شستن ماشین در روز یک‌شنبه در سوئیس جرم محسوب می‌شود و کسی حق ندارد ماشین خود را بشوید. شاید برایتان جالب باشد که در کشور سوئیس شما اجازه دارید تا ساعت 10 شب از سیفون استفاده کنید و بعد از آن جرم به حساب می‌آید. یکی دیگر از قوانین مهم سوئیس این است که آواز خواندن در زمان اسکی ممنوع است چون منجر به رخداد بهمن ممکن است بشود.

برگرفته از الی گشت

 

مرحوم مرضیه حدیدچی (طاهره دباغ) یکی از مشهورترین زنان در جریان انقلاب اسلامی و پیروزی آن بود. در کتاب خاطراتش آمده است: «مأموران [ساواک] به بهانه جلوگیری از خودکشی و حلق‌آویز شدن، چادر از سرمان گرفتند. برایم خیلی روشن بود که انگیزه و هدف واقعی آن‌ها از این کار، دریدن حجاب نماد زن مومن و مسلمان و شکستن روحیه ما بود، از این رو ما نیز از پتوهای سربازی که در اختیارمان بود برای پوشش و به جای چادر استفاده می‌کردیم. عمل ما در آن تابستان گرم برای ماموران خیلی تعجب‌آور بود، آن‌ها به استهزا و مسخره ما را «مادر پتویی! دختر پتویی!» صدا می‌کردند.»

 

مرحوم آیت‌ا... بهجت می‌فرمایند: در حدیثی، پیغمبر اکرم(ص) فرمود: «یا علی، اگر بیم آن را نداشتم که مسلمانان درباره تو آن کنند که مسیحی‌ها درباره حضرت عیسی(ع) نمودند، درباره تو چیزی می‌گفتم که به هر کجا گذر کنی، از خاک کف پایت تبرک جویند.» تازه هنوز علی(ع) را معرفی نکرد، با این که این همه بیانات در این حدیث و احادیث دیگری فرموده است. فضایل علی (ع) گفتنی نیست؛ حق است اما گفتنی نیست! زیرا ما ضعیفُ‌العقل‌ و الایمان هستیم و ظرفیت نداریم. اگر بیان می‌کرد، بسیاری از مردم کافر می‌شدند و عده‌ای معدود ایمان می‌آوردند، همچنان که درباره حضرت عیسی مسیح(ع) چنین اتفاق افتاد.

برگرفته از در محضر بهجت

 

استاد قرائتی در تفسیر آیات 17 و 18 سوره نور با مضمون این که «خداوند شما را موعظه می‌کند که اگر ایمان دارید هرگز امثال این تهمت‌ها را تکرار نکنید و خداوند برای شما آیات خود را بیان می‌کند و او دانا و حکیم است» این نکات را مطرح کرده‌اند: مردم به موعظه نیاز دارند و خداوند بهترین واعظ است. ایمان، شرط تاثیر موعظه است. برای حفظ آبروی مردم و جلوگیری از سوءظن باید دیگران را موعظه کرد. دامن زدن به سوءظن و افترا، سبب محو ایمان است. پشیمانی از گذشته کافی نیست، گناه را نباید تکرار کرد. تکرار نکردن تخلف، نشانه ایمان است. تهمت نزنید و عمل مسلمان را حمل بر صحت کنید. گناهکاران را به توبه از گناه موعظه کنید.

 برگرفته از کتاب تفسیر سوره نور

 

ژول گابریل ورن (۱۸۲۸ تا ۱۹۰۵) نویسنده، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی بود که بیشتر شهرتش را مدیون نگارش داستان‌های ماجراجویانه‌ای است که دنیای داستان‌های علمی تخیلی را دگرگون کردند. ژول ورن بیشترین آثار ترجمه شده در جهان را داشته است. همکاری ورن با انتشارات پیر-ژول اتزل منجر به خلق مجموعه سفرهای شگفت‌انگیز شد که مجموعه داستان‌هایی ماجراجویانه و محبوب بودند و مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از سفر به مرکز زمین (۱۸۶۴)، بیست هزار فرسنگ زیر دریا (۱۸۷۰) و دور دنیا در هشتاد روز (۱۸۷۳). در آغاز آثار ژول ورن تنها در میان کودکان علاقه‌مندانی داشت تا آن که منتقد و نویسنده‌ای به نام مارسل موره در دو کتاب ژول ورن بسیار شگفت‌انگیز (۱۹۶۰) و اکتشافات ژول ورن (۱۹۶۳)، او را به دنیا شناساند. از آن به بعد دوستداران ادب با نظر جدی‌تری به ژول ورن می‌نگرند. ژول ورن حدود80 داستان بلند و کوتاه و رساله پژوهشی و مقاله نوشته‌است. وی با پیش‌بینی‌های ارزنده و روشن‌بینانه خود، چراغ راهنمای نوآوران و دانشمندان پس از خود شد. امروزه کشتی هسته‌ای ناتیلوس به افتخار کشتی افسانه‌ای به همین نام در «بیست هزار فرسنگ زیر دریا» نام‌گذاری شده‌است.

ماهی را با خجالت سرخ کردم. 

در نمایشگاه جز نقاش، همه تابلو بودند!  

با تیر هوایی، پرنده زمینی شد!  

خودم را خوردم، وقتی با یک حرف کبابم کردی!  

چشمم آب نمی‌خورد، برایش رانی گرفتم!    

نگاهم با گل‌مژه، به استقبال نگاهت آمد!

ابوالقاسم صلح‌جو

تحریف افروزه است که در این کلمه «اف» پیشوند کلمه است و معنای روز هم مشخص است. در مجموع فیروزه یعنی درخشنده مانند روز.

دو کس رنج بیهوده بردند و سعی بی‌فایده کردند؛ یکی آن که اندوخت و نخورد و دیگر آن که آموخت و نکرد.

علم چندان که بیشتر خوانی

چون عمل در تو نیست نادانی

نه محقق بود نه دانشمند

چارپاپی بر او کتابی چند

آن تهی‌مغز را چه علم و خبر

که بر او هیزم است یا دفتر

برگرفته از گلستان سعدی

 

آدم عاقل زندگیش رو صرف محبوبیت نمی‌کنه. این یک امید واهیه. به معنی درست بودن یاخوب بودن نیست. برعکس آدم رو همسطح بقیه و در نتیجه نادون می‌کنه. خیلی بهتره که در درون خودمون دنبال ارزش و هدف باشیم. 

برگرفته از «درمان شوپنهاور» اثر اروین یالوم