گزارش
تعداد بازدید : 4
صنعت ابریشم در پیله بی توجهی!
کمبود مواد اولیه ، تعطیلی کارگاه ها و ورود بی رویه ابریشم خارجی نفسهای صنعت ابریشم در بایگ را به شماره انداخت
نویسنده : رضا بخشی
صنعت ابریشمکشی حرفهای است دیرپا و با قدمت طولانی که همگام با بسیاری از ملل دنیا در کشور ایران نیز رونق گرفت. اگرچه در فراز و نشیبهای روزگار این حرفه دستخوش تحولات و تغییرات بسیاری بوده است، اما مسیر بقای آن توسط افراد محدودی همچنان تداوم دارد. بخش بایگ مهمترین کانون ابریشمکشی در ایران محسوب میشود که با وجود هزار و ۲۰۰ دستگاه کارگاه ابریشمکشی، بیش از ۷۰ درصد ابریشم کشور را تولید میکند و از این لحاظ مقام نخست تولید ابریشم کشور را در اختیار دارد. هرچند شهرت و آوازه بایگ به تولید ابریشم آن است، اما متاسفانه رکود شدید در این صنعت طی سالهای اخیر چرخ بسیاری از کارگاه های ابریشمکشی را از حرکت انداخته است. همین موضوع باعث شده است تعداد زیادی از جوانان این منطقه در این سال ها برای کسب و کار جدید به شهرهای دیگر مهاجرت کنند.
وجود هزار و ۲۰۰ کارگاه سنتی ابریشمکشی با ظرفیت اشتغال مستقیم دوهزار و ۴۰۰ نفر و ظرفیت تولید روزانه ۲ تن نخ با مصرف روزانه ۶ تن پیله خشک از جمله ظرفیت های این شهر است؛ ظرفیتی که متاسفانه به دلیل بیمهریهای فراوان به این صنعت و صنایع جانبی باعث شده این روزها کمتر از 400 کارگاه در قطب ابریشم کشور مشغول به فعالیت باشند.
این در حالی است که افول صنعت ابریشمکشی باعث شده است شهربایگ که در دهه هفتاد و هشتاد جمعیتی بیش از ششهزار نفر را در خود جای داده بود، حالا جمعیت آن به کمتر از 4هزار نفر برسد.
کمبود مواد اولیه
نوری یکی از تولیدکنندگان ابریشم در بخش بایگ است که مهمترین معضل صنعت ابریشمکشی را کمبود مواد اولیه بیان میکند و در گفتوگو با خبرنگار ما ، میگوید: متاسفانه تولید داخلی پیله کشور جوابگوی نیاز کارگاه ها نیست و همین مسئله باعث شده است کارگاه ها بعد از شروع تولید جدید که معمولا از اواخر اردیبهشت ماه آغاز می شود، نهایت سه تا چهارماه فعال باشند.
وی می افزاید: متاسفانه هیچ نهادی از صنعت ابریشمکشی حمایت نمی کند و کارگاه های ابریشمکشی باقیمانده در چرخه تولید در بدترین شرایط محیطی فعالیت می کنند که به جرئت می توان اذعان کرد که این فضاها سلامت ابریشمکشان را تهدید می کند.
ورود بی رویه نخ های ابریشم کشی
در ادامه به سراغ مدیر عامل یک شرکت تعاونی ابریشمکشان در بایگ رفتیم که با بیش از هزار عضو بزرگترین شرکت مرتبط با صنعت ابریشمکشی محسوب می شود. علیرضا وثوقینژاد مدیر عامل شرکت ابریشمکشی نیز حال صنعت ابریشمکشی را خوش نمی داند و می گوید: نوسانات بازار، ورود بی رویه نخ های ابریشم خارجی و از همه مهمتر کمبود شدید مواد اولیه در طول سال های اخیر باعث شده است ظرفیت تولید در موقعیت فعلی در پایتخت ابریشم کشور به یکدهم کاهش یابد و بیش از 70 درصد کارگاه ها در اکثر مواقع سال بیکار باشند.
وی خشکسالی های چند سال اخیر، تغییر کاربری توتستان های استان های شمالی کشور و در پی آن کمبود برگ درخت توت به عنوان ماده غذایی کرمهای ابریشم را از عوامل کاهش عملکرد تولید پیله و در نهایت تولید ابریشم در کشور میداند و ادامه می دهد: در اواخر دهه ۷۰ حدود ۲۲۰ هزار جعبه تخم لارو در میان نوغانداران کشور توزیع و ۵ هزار و ۴۰۰ تن پیله کرم ابریشم توسط ۸۰ هزار خانوار نوغاندار در سراسر کشور تولید می شد؛ اما اکنون با گذشت کمتر از ۲۰ سال بهرغم بهبود شرایط تولید در 4 سال اخیر، این مقدار به حدود 45 هزار جعبه کاهش یافته است.مدیر عامل شرکت تعاونی ابریشمکشان بایگ می گوید: درکنار تمامی این عوامل با توجه به بیماری که طی سال های گذشته بر تخم لاروهای تولیدی داخلی وارد و باعث تلفات سنگین شد، چندسالی است که بیشتر تخم نوغان مصرفی کشور از واریته های چینی به کشور وارد می شود که عملکرد این واریته ها در سطح خیلی مناسب نیست و همین موضوع باعث شده است درفصل تولید عملکرد تولید ما در کشور قابل قبول نباشد. وثوقی نژاد می افزاید: اکنون با احتساب تولید داخل و پیله هایی که از کشورهای آسیای میانه به کشور وارد می شود، در مجموع حدود 600 تا 650 تن پیله برای مصرف کارگاه های ابریشمکشی وجود دارد که اگر توان کارگاه های ابریشمکشی بایگ را درنظر بگیریم این مقدار درنهایت مصرف 3ماه کارگاه ها را جوابگو است.
وی اضافه می کند: برای برون رفت از شرایط موجود در قدم اول باید تخم نوغان مورد نیاز کشور در داخل تولید شود که این اتفاق باعث می شود با توجه به سازگاری آب و هوا با واریته های داخلی عملکرد تولید افزایش یابد. وی تصریح می کند: در قدم بعدی باید طرح ایجاد و توسعه مزارع توتستان در نقاط مستعد در دستور کار دولت قرار گیرد و در گام سوم باید از نوغانداران حمایت شود تا سقف تولید مواد اولیه یعنی پیله افزایش یابد؛ چرا که اگر مواد اولیه و تخم نوغان در کشور تولید شود، به صورت خودکار مشکل ابریشمکشان و نیاز کشور به نخ ابریشم مرغوب برطرف خواهد شد.
وی در ادامه سخنان خود خاطرنشان می کند: ابریشم محصولی ارزآور است که با توجه به این که یکی از سیاست های مهم نظام ما تکیه بر تولید محصولات غیرنفتی و عدم وابستگی به تولید سرمایه از طریق محصولات نفتی است، صنعت ابریشم در این زمینه می تواند حرف های بسیاری داشته باشد که متاسفانه نبود توجه جدی به این صنعت باعث شده است در عمل بهره برداری مناسبی از آن نشود.
وی اضافه می کند: اگر فکری اساسی به حال صنعت ابریشمکشی ونوغانداری کشور نشود و ابریشم های خارجی جایگزین ابریشم داخلی در فرش ها ودستبافتهای ابریشمی شود، بدون شک برند فرش ابریشم ایرانی را که در دنیا شناخته شده است، ازدست خواهیم داد.
تعطیلی 60 درصد کارگاه های ابریشم کشی
رئیس شورای اسلامی شهر بایگ نیز با تایید تعطیلی بیش از 60 درصد کارگاه های ابریشمکشی شهر ملی ابریشمکشی کشور، می گوید: توان تولید کارگاه های ابریشمکشی در این منطقه حدود دوهزار تن پیله در سال است ، اما به گفته مسئولان کشوری 600 تا 700 تن پیله در کل کشور تولید می شود که با این احتساب فقط کارگاه های ابریشمکشی بایگ در سال با کمبود هزار و400 تن مواد اولیه مواجه هستند که اگر در کنار این مصرف سه کارخانه صنعتی کشور را درنظر بگیریم با کمبودی بالغ بر 2هزار و500 تن پیله ابریشم مواجه هستیم. مختاری خاطرنشان می کند: در کنار معضل مواد اولیه، پایین بودن نرخ دستمزد ابریشمکشان نیز یکی از دلایلی است که باعث شده است نسل جوان رغبتی به اشتغال در این حرفه نداشته باشد.
وی اظهار می کند:با وجود افزایش 40 درصدی دستمزد تبدیل یک قلم پیله (5کیلوگرم) ، هماکنون دستمزد یک نفر در حدود 100 هزارتومان است که این رقم با توجه به تورم حاکم در کشور اصلا جوابگوی هزینه های زندگی ابریشمکشان نیست. مختاری تصریح می کند:متاسفانه با توجه به این سطح درآمد، سرپرست خانواده ناچار است، برای تامین مخارج زندگی شغل دیگری مثل کشاورزی، بنایی و کارگری داشته باشد . وی اضافه می کند: در چنین مواقعی یکی از اعضای خانواده فعالیت کارگاه را برعهده می گیرد که متاسفانه در این حالت وقتی بازرس اداره بیمه از کارگاه بازدید داشته باشد، با توجه به حضور نداشتن سرپرست در محل کار، درخصوص حذف بیمه سرپرست اقدام می کند که این ظلم بزرگ در حق ابریشم کشان است.