دامداری به عنوان یکی از قدیمی ترین مشاغل علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی، در تولید گوشت، پشم مناسب برای صنایع نساجی، چرم، تولید محصولات لبنی مانند شیر، ماست، کره و کودحیوانی برای کشاورزی نقش اساسی دارد. این روزها حرفه دامداری درتربت جام با توجه به خشکسالی بی سابقه و گرانی شدید نهاده های دامی حال و روز خوشی ندارد و با مشکلات بسیاری دست به گریبان است، تنگناهایی که به گفته دامداران امان آنان را بریده و به مانع بزرگی برای استمرارفعالیت دراین بخش تبدیل شده است. کمبود و گرانی نهاده های دامی از جمله مشکلات مهم دامداران است که به دنبال استمرارخشکسالی و کاهش بارندگی و کمبود شدید علوفه در مراتع بر شدت آن افزوده شده است به طوری که دامداران در تامین علوفه مورد نیاز دام های سبک وسنگین خود با تنگناهای بسیاری مواجه هستند وبسیاری از دام های خود وحتی دام های مولد را به دلیل افزایش هزینه های دامپروری روانه کشتارگاه کرده اند و با قیمت بسیار اندک به دلالان می سپارند.
وضعیت دامپروری روزگار خوشی ندارد
یکی از دامداران نصرآباد که وضعیت دامداری را هم اکنون مثبت ارزیابی نمیکند، میگوید: 30 راس گاو داشتم که هم اکنون این تعداد به شش راس رسیده و دلیل آن هم این است که به وضعیت دامداری توجه نمی شود شیررا از ما به ازای هر کیلو 45 هزار ریال خریداری می کنند و در مقابل مقدار خوراک تحویلی از ۵۰۰ گرم به 300 گرم کاهش یافته است. رضا افضلی همچنین
می افزاید: خوراکی که به ما تحویل می دهند در ازای هر کیلو ۷۰ هزار ریال است و با این مشکلات اصلا نمی توانیم دامداری کنیم. هزینه تهیه خوراک از بازار آزاد هم با توجه به مبالغ بالا مقدور نیست و به دلیل همین مشکلات هر زمان که با کمبود خوراک مواجه می شدیم، مجبور بودیم یکی از دام های خود را به فروش برسانیم و صرف نگهداری دیگر دام ها کنیم و به جایی رسیدیم که از مجموع ۳۰ راس گاو، تنها شش راس دیگر برایم باقی مانده است. یکی دیگر از دامداران منطقه بالاجام می گوید: ۵۰ راس دام سنگین داشتم و از این طریق گذران زندگی می کردیم. هم اکنون سهمیه خوراک دام های ما خیلی کم شده، یعنی به نصف تقلیل یافته است و سهمیه ای که به دام ها اختصاص داده می شود اصلاً جواب گوی نیاز دام ما نیست به شکلی که ۵۰ راس دام سنگینی که داشتم به پنج راس رسیده است. شیر را از ما کیلویی ۴۵ هزار ریال خریداری می کنند و در مقابل خوراک را در ازای هر کیلو 70 هزار ریال به ما می فروشند. همچنین شیری که در ازای هرکیلو 45 هزار ریال خریداری می کنند، کیلویی دو هزار ریال بابت آن کرایه پرداخت می کنیم که به این ترتیب هر کیلو شیر تحویلی ما مبلغ ۴۳ هزار ریال می شود در حالی که هرکیلو دوغ 70 هزار ریال و هر بطری نوشابه یک لیتری ۱۴ هزار تومان شده است. چرا متولیان به صنعت دامداری توجه نمی کنند؟
حکایت تاسیس یک دامداری
هادی غدیری دانش آموخته رشته بهداشت دام وطیور می گوید: من تا سال 92 درمشهد دریک کارخانه صنعتی شاغل و الحمدلله از یک زندگی تقریبا مرفه برخوردار بودم. از زمانی که سال تولید وحمایت از تولیدات داخلی نام گذاری شد، زندگی خود را درمشهد رها کردم و برگشتم به زادگاهم روستای کلاته بزرگ از توابع بخش نصرآباد تربت جام و یک گاوداری صنعتی با تمام امکانات تاسیس کردم و 100 راس دام را به این دامداری آوردم ولی متاسفانه به دلیل بی توجهی مسئولان به صنعت دامپروری و بالا بودن هزینه های خرید نهاده ها، 100 راس دام سنگین من به هفت راس رسیده است و همه را به خاطر تهیه آذوقه و هزینه های آب، برق و... فروختم وحالا هم مجبور هستم این هفت راس را بفروشم و یک خودروی سواری بخرم و مجدد به مشهد برگردم و در اسنپ کار کنم. وی ادامه می دهد: مسئولان به جای حمایت از صنعت دامپروری، خوراک هر راس دام را که به ازای هرکیلو شیر 600 گرم تحویل می دادند، به 300 گرم در روز رساندند که این مقدار می شود یک چهارم خرج دام ها و بقیه را من دامدار باید به صورت آزاد از بازار وبا مبالغی هنگفت خریداری کنم واین برای ما دامداران مشکل است. غدیری متذکر شد: اگر مسئولان همت و به صنعت دامپروری رسیدگی کنند که خوب است و اگر نتوانند نیاز دامداران را برآورده سازند، روزی خواهد رسید که برای تهیه گوشت در کشور با مشکل مواجه شویم.
خشکسالی های پی درپی و کمبود علوفه
مسئول اداره تولیدات دامی جهاد کشاورزی تربت جام با بیان این که در تربت جام ۴۱۲ هزار دام سبک و 15 هزار دام سنگین وجود دارد، درباره مشکلات و کمبود نهاده های دامی به خبرنگار ما میگوید: بیشترین مشکلاتی که هم اکنون ما با آن مواجه هستیم، خشکسالی های پی در پی با توجه به کاهش میزان بارندگی در این منطقه است که باعث شده درتامین علوفه دام دچار کمبود شویم و این کمبود علوفه تاثیر مستقیم روی تولیدات دامداران به خصوص دام سبک گذاشته، چون دام سبک ما وابسته به مراتع است و به شدت آسیب دیده اند و این کمبود علوفه باعث شده که دامداران با کمبود شدید مواجه و دام های آن ها دچار کاهش وزن شوند، دامداران دام های خود را روانه کشتارگاه آن هم با وزن کم می کنند.
نهاده های تخصیصی 30 درصد نیاز دام ها را تامین می کند
علی اصغر یعقوبی همچنین می افزاید: دومین مشکل این است که چون خوراک مورد نیاز دام شهرستان به خصوص دام سنگین وابسته به خارج است، یعنی ما ذرت، جو و سویا را از خارج کشور با ارز ۴۲۰۰ تومانی خریداری می کنیم و مواد خریداری شده در انبارهای بنادر دپو می شوند تا زمانی که دامداران پول را پرداخت کنند و از زمانی که پرداخت می کنند تا زمانی که نهاده ها به آنان تحویل می شود، حداقل یک تا دو ماه زمان می برد و علاوه بر این، مشکلات حمل و نقل هم خود حکایت دیگری را دارد و با توجه به این که نهاده ها با ارز 4200 تومان تخصیص داده میشود، خیلی با کمبود مواجه می شویم یعنی به اندازه نیاز دام ما نهاده های سهمیه ای با ارز 4200 وارد کشور نمیشود و این نهاده های سهمیه ای که به شهرستان تعلق می گیرد تنها ۳۰ درصد نیاز دام ها را تامین می کند و ۷۰ درصد دیگر نیاز دام ها را باید دامداران با هزینه های بالاتر و از محل دیگری تامین کنند و با توجه به خشکسالی که وجود دارد این مشکلات عدیده برای دامداران به وجود آمده و در نهایت اعتراضات آنان را به دنبال داشته است. وی ادامه می دهد: ماهیانه حدود 1200 تن نهاده های دامی بین دامداران دام های سبک و سنگین شهرستان توزیع می کنیم و چون مقدار سهمیه نهاده هایی را که بین دامداران در خرداد امسال توزیع کردیم نسبت به اردیبهشت کاهش محسوسی داشت این موضوع اعتراضات دامداران را نیز به دنبال داشته است. میزان تقسیم نهاده های دامی ما درتربت جام به این صورت است که 60 درصد آن به دام های سنگین تخصیص داده می شود و 40 درصد به دام های سبک که میزان خوراک هر راس دام سنگین پلاک شده با توجه به میزان نهاده های تحویلی به این شهرستان بین 100 تا 120 کیلوگرم و برای دام های سبک پلاک شده 5 کیلوگرم است. با توجه به این معضلات چون دامداران توان نگهداری دام سبک را ندارند ودولت هم نمی تواند نهاده های مورد نیازدام را تامین کند، دامداران مجبور می شوند که دام های خود را به سوی کشتارگاه هدایت کنند، زیرا به علت بهای سنگین نهاده ها در بازار آزاد، دامداری برای دامداران مقرون به صرفه نیست و بر اساس آماری که ما از کشتارگاه دریافت کردیم روزانه چیزی در حدود 800 تا 900 راس دام درکشتارگاه ذبح می شود درحالی که استاندارد آن خیلی کمتر از این تعداد است.
30 درصد دام ذبح شده درکشتارگاه به دام های مولد اختصاص دارد
وی همچنین می افزاید: در سال های گذشته که وضعیت دامداری خوب بود، اصلا بره ماده در کشتارگاه ها ذبح نمی شد یا اگرهم می شد خیلی کم بود، در حالی که اکنون 30 درصد دام ذبح شده درکشتارگاه به دام های مولد اختصاص دارد و با وضعیت کنونی در صنعت دامداری، کاری هم از دست ما بر نمی آید.
اختصاص سهمیه بر اساس تعداد راس دام
یعقوبی در پایان خاطرنشان می کند: یک مشکل اساسی ما درتربت جام، میزان کمتر بارندگی در این شهرستان نسبت به بعضی شهرستان های دیگر است و متاسفانه استان هم که سهمیه ای را به تربت جام تخصیص می دهد، بر اساس تعداد دام شهرستان است و موضوع ضریب بارندگی نیز درنظر گرفته نمی شود که دراین خصوص مکاتباتی را با فرمانداری شهرستان وهمچنین استان داشتیم واعلام کردیم به شهرستان هایی همچون تربت جام که میزان بارندگی کمتری داشته است و در مراتع هم هیچ علفی وجود ندارد که دام ها چرا کنند، سهمیه نهاده های دامی را نسبت به دیگر شهرستان هایی که از میزان بارندگی خوبی برخوردار بودند بیشتر در نظر بگیرند که متاسفانه هنوز هیچ گونه پاسخی را دریافت نکرده ایم.