گزارشی درباره مشکلات تاکداران قوچانی
تعداد بازدید : 6
بسته بندی، حلقه مفقوده صادرات انگور و کشمش قوچان
نویسنده : ایشان زاده
شهرستان قوچان از دهه های گذشته با داشتن باغ های وسیع و پربار انگور از جمله مناطق مهم و عمده در پرورش و تولید انگور و کشمش بوده است به طوری که هنوز هم کشمش بی دانه و کم نظیر این شهرستان با توجه به نوع ،کیفیت و میزان بالا در شهد و مواد قندی این محصول موسوم به کشمش " سلطانی " هر سال به تعدادی از کشورهای اروپایی و عربی منطقه صادر می شود و خریداران و مشتریان خاص خود را دارد اما آن چه که باعث شده تولیدکنندگان کشمش و انگور قوچان سود و بهره قابل توجهی از این محصول نبرند و نتوانند کارشان را توسعه دهند نبود بسته بندی مناسب و فقدان ثبت برند و حمایت های لازم بوده به خصوص در شرایط فعلی که خشکسالی و شرایط سخت اقلیمی نیز مزید بر علت شده و تاکداران را با مشکل و دلسردی
روبه رو ساخته و انگیزه آنان را در ادامه این کار کاهش داده است و حتی برخی از آن ها به کشت های جایگزین روی آورده اند که در جای خود تهدیدی جدی برای کاسته شدن از تولید باغ ها و سیر نزولی تولید انگور و کشمش این منطقه است.
به گزارش خراسان رضوی ، بر اساس اظهارات کارشناس امور باغبانی و مدیر جهاد کشاورزی شهرستان، سالیانه به طور متوسط بیش از ۸۵ تا حدود ۹۰ هزار تن انگور در باغ های قوچان تولید و برداشت می شود که ارقام مختلفی همچون انگور سبز، انگور سفید ، عسکری، لعل، خلیلی، گل برطبق، شست عروس ، یاقوتی، دهن بار و انگور کشمشی را شامل می شود که مقداری از انواع آن در شهرستان به مصرف تازه خوری می رسد و به صورت تر فروشی راهی میدان بار و شهرهای شمالی کشور و تهران می شود.اگرچه از محصول کشمش تولیدی نیز مقداری به مصرف داخلی می رسد ، اما بیشترین مقدار آن در واحدها و کارخانه های فراوری و کشمش پاک کنی شهرستان برای صادرات آماده می شود که مورد استقبال و توجه تجار داخلی و خریداران خارجی قرار می گیرد و صادرات این محصول ارزآوری خوبی دارد و بین ۹۰ تا ۹۵ درصد محصول از نوع کشمشی بی دانه و صادراتی است. درعین حال تولید انگور و کشمش ، کار پرزحمت و دشواری است و هزینه های بالایی برای تولید دارد و گاه متاسفانه بروز مسائل و مشکلاتی چون سرمای ناگهانی و سرمازدگی ، سیل و تگرگ و گاهی وجود آفات در برخی نقاط ، موجب نابودی محصول یا کاهش تولید می شود و خسارت های مالی بسیاری را برای باغداران و تولیدکنندگان به دنبال دارد . این درحالی است که خشکسالی ها و کم آبی و افت قیمت کشمش و نوسان قیمت آن د ربازار نیز در چند سال اخیر مزید بر علت شده است و تاکداران را با مشکل و دلسردی روبه رو ساخته و انگیزه آنان را در ادامه این کار کاهش داده است و حتی برخی از آن ها به کشت های جایگزین روی آورده اند که در جای خود تهدیدی جدی برای کاسته شدن از تولید باغ ها و سیر نزولی تولید انگور و کشمش ، این محصول با ارزش است .
رنج تولید برای باغدار
یکی از تولید کنندگان کشمش می گوید: نبود نظارت کافی و افزایش عوامل خرید محصول از بیرون شهرستان از جمله مشکلات تولید کنندگان است که سود را نصیب واسطه ها و دلالان می کند و فقط ، رنج تولید برای تاکدار و تولید کننده می ماند. ساجدی می افزاید: متاسفانه نبود و کمبود مواد ترکیبی با کیفیت برای تولید کشمش ، موجب شده است تا کارخانه های کشمش پاک کنی و فراوری از خرید کشمش های تولید شده با مواد نامرغوب خودداری کنند و در نتیجه محصول روی دست باغدار بماند و چیزی جز زیان نصیب او نشود. این در حالی است که قبل از این کمبودها، مواد با کیفیت از ایتالیا وارد و عرضه می شد که با ورود مواد بی کیفیت از کشورهایی مانند چین ، این مشکل ایجاد شده است و مسئولان باید به طور جدی چاره ای بیندیشند. وی خاطر نشان می کند: اگر می خواهیم محصول کشمش و انگور ما به سمت بورس برود باید محصول، درجه بندی شود البته برای محصول فله ای هم این رتبه بندی لازم است. نبود قیمت گذاری درست، با توجه به نوع و کیفیت محصول ، موجب شده است این مسئله به صورت درست و علمی تعریف نشود. این باغدار یادآور می شود: مزیت انگور قوچان نسبت به محصولات بسیاری از نقاط این است که باقی مانده سموم ندارد و محصولی سالم است که متاسفانه عده ای از جای دیگر از جمله ملایر به این شهرستان می آیند و انگور آن را خریداری و سپس با نام خودشان عرضه و صادر می کنند ، همان طور که گاهی برخی افراد کشمش مرغوب و صادراتی ما را خریداری و با کشمش بی کیفیت جای دیگر مخلوط و ما را دچار مشکل می کنند به ویژه وقتی آن را به اسم کشمش قوچان به فروش برسانند. وی می افزاید: اگر بتوانیم مزیت محصول خود را حفظ کنیم و به سمت تولید محصول ارگانیک برویم ، بی شک به عنوان یک برند معتبر در بازارهای جهانی معرفی و شناخته می شویم و در غیر این صورت باید منتظر زیان و برگشت محصول باشیم.
مشکل وثیقه
قنبری یکی از تولید کنندگان نمونه انگور در قوچان نیز می گوید: مسئله ضمانت های بانکی و وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات هم یکی دیگر از مشکلات ماست.وی می افزاید: برخی کاغذبازی های اداری از دیگر موانع است که اگر فردی بخواهد مجوز باغداری بگیرد باید بسیاری از فرایندهای اداری را پشت سر بگذارد که هم باعث اتلاف وقت و هم این که فرد از رفت وآمد ها و پیچ و خم های اداری خسته و از ادامه راه و کار منصرف می شود.درحالی که همواره توصیه می شود با تولید کننده وسرمایه گذار همکاری داشته باشند و از آن ها حمایت کنند و مشوق شان باشند. در هر حال در کنار همه مشکلات ،کاستی ها و رنج تولید ، برای ماندگاری باغ های انگور و توسعه سطح و افزایش میزان تولید و حفظ جایگاه قوچان در تولید کشمش و صادرات آن لازم است تولید کنندگان و تاکداران به طور جدی حمایت و تشویق شوند و موانع تولید از پیش پای آنان برداشته شود.
باغ های انگور در قوچان یک مزیت قابل توجه
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ، وجود باغ های انگور در قوچان را یکی از ظرفیت ها و مزیت های قابل توجه در این شهرستان می داند ، همان گونه که این شهرستان استعداد خوبی در بخش کشاورزی و در زمینه آب ، خاک و هوا دارد و دمای آن برای تولید بسیاری از محصولات مناسب است. اورانی در حاشیه جلسه بررسی مشکلات باغداران و تولید کنندگان انگور در قوچان خاطر نشان می کند: به طور کلی همیشه کار در جایی صورت می گیرد که اراده پشت قانون و برنامه باشد ، بنابراین لازم است مجموعه شهرستان ضمن حضور میدانی ، شنوای مشکلات انگورکاران باشند و باغداران نیز درباره این ظرفیت و منابع خدادادی آگاهی بیشتری پیدا کنند. وی می افزاید: در مقطعی در قوچان ۱۱۷ هزار تن انگور تولید شد و از این شهرستان، تولید کننده ملی و نمونه کشوری داشتیم که این تولید رقم کمی نیست و وقتی محصول مرغوب و با کیفیت تولید شود ، هم توجیه اقتصادی خوبی دارد و هم کشمش آن در صادرات ، جایگاه و ارزآوری مناسبی خواهد داشت.بنابراین باید به آموزش و توانمندسازی باغداران در تولید انگور و کشمش در بخش خصوصی ، توجه شود و اولویت داشته باشد.
آمادگی برای برگزاری جشنواره انگور
اورانی درخصوص برپایی جشنواره انگور نیز اظهار می کند: ما آمادگی لازم را در این زمینه برای قوچان هم داریم. البته بهتر است تنها به یک منطقه بسنده نشود ، بلکه در دهستان های مختلف و منطقه ای شکل بگیرد تا در تولیدکنندگان انگیزه بیشتری برای تولید محصول با کیفیت و بهداشتی ایجاد شود. این در حالی است که در کنار تولید کشمش قوچان و فروش و صادرات آن باید به دیگر فراورده های انگور در این شهرستان همچون شیره انگور نیز به خوبی پرداخته و معرفی شود ضمن آن که از محصول کشمش می توان استفاده های بیشتری از جمله در تهیه شیرینی ، کیک و کلوچه کرد.
تقویت بنیه اقتصادی و درآمدی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان خاطر نشان می کند: در خراسان رضوی از محصولات کشاورزی در استان به ارزش ۳۴ هزار میلیارد تومان ، ۴۳ درصد آن مربوط به محصولات باغی است ، ۳۷ درصد در بخش دام و ۲۰ درصد آن، محصولات زراعی است که با بررسی وضعیت شهرستان های استان می بینیم که الگوی درآمدی ، ابتدا در محصولات باغی است .
اورانی می افزاید: این الگو در شهرستان قوچان جواب نمی دهد ، زیرا باید بنیه اقتصادی
قوی تر و درآمدی بیشتر داشته باشد، هر چند در محصولات باغی دارای مزیت هایی است بنابراین مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان باید با همکاری نخبگان و افراد با تجربه و دارای تخصص ، اولویت بندی ها را به درستی درنظر داشته باشد و برنامه ریزی کند.این در حالی است که قوچان قطب دام داشتی است.اگر پرواری تولید می شود ، نباید دوباره بگذاریم پرواربندی به سمت مشهد برود بلکه باید کاری کنیم که با برنامه ریزی و مدیریت خوب ، توان مالی در بخش دامداری این شهرستان نیز افزایش یابد.
دستیابی به ثروت با اصلاح روش ها
وی می گوید: لازم نیست برای رسیدن به ثروت ، کارخانه احداث کنیم ، در حالی که ثروت با اصلاح روش ها و درست بودن آن ایجاد می شود که در همین خصوص در قوچان نیز می توان با ایجاد مراکز و فروشگاه هایی در مسیر مسافران و زائران ، محصول انگور ،کشمش و شیره انگور را عرضه کرد که هم محصولات خوب شهرستان معرفی شود وهم اشتغال زا و درآمد زا باشد. همچنین می توان لبنیات مرغوب و با کیفیت قوچان از جمله پنیر کردی آن را عرضه کرد که می تواند قابل رقابت با پنیر آذربایجان باشد.
انگور و کشمش با برند قوچان
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان نیز تصریح می کند: نیاز داریم تا با تولید و عرضه محصولی باکیفیت تر و توجه جدی به مسائل بهداشتی در واحدهای تولیدی ، یک برند اختصاصی برای محصول انگور و کشمش قوچان در بازار داشته باشیم و آن را معرفی کنیم. میری می افزاید: در بازدیدی که همراه مسئولان این شهرستان داشتیم ، کمبود واحدهای صنایع تبدیلی و فراوری انگور و کشمش در شهرستان مشهود و محسوس بود که با توجه به حدود ۵ هزار هکتار باغ انگور در قوچان باید این واحدها متناسب با سطح و میزان تولید باشد.
اهمیت بسته بندی مناسب
وی می گوید: بحث بسته بندی محصول و فله ای بودن آن نیز از موارد قابل توجه است که گاه دیده شده محصول کشمش در کیسه های خالی کود یا خوراک دام به بازار ارسال شده است که باید به این موضوع توجه شود .همچنین در تامین نقدینگی در بخش خصوصی برای بسته بندی محصولات ، به ویژه صادرات ، توجه جدی صورت گیرد و واحدهای فراوری کشمش به روز رسانی شود. میری با تاکید بر ضرورت فعال سازی تشکل ها در جهت حمایت از تولیدکنندگان انگور و کشمش با همکاری مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ، خاطر نشان می کند: در بیش از ۲۵۰ هکتار از باغ های انگور قوچان ، طرح فراز ایجاد شده است که در کیفیت محصول، تغییر ارقام و استفاده از ارقام تجاری بازار پسند و پرمحصول ، انجام دوره های آموزشی ، اصلاح و نوسازی باغ ها و کشت های صنعتی مدرن باید اقدامات لازم صورت گیرد که در اجرای طرح فراز در شهرستان تسهیلات مناسبی با بازپرداخت پنج ساله به متقاضیان اعطا می شود.
مدیر امور باغبانی استان همچنین برای برون رفت از مشکلات فرا روی تاکداران ، پیشنهادهایی را همچون تولید محصول سالم ، بهداشتی و با کیفیت ، دایر کردن غرفه های تک محصولی در زمان برداشت و حذف واسطه ها، تشویق جایزه صادراتی به صادر کنندگان و رایزنی با وزارت امور خارجه برای معرفی محصول کشمش توسط سفیران جمهوری اسلامی برای کشورهایی که جایگاه مصرف دارند،مطرح کرد. وی تصریح می کند: یکی دیگر از نیازها ، ایجاد صندوق های سرمایه گذاری برای تولیدکنندگان انگور و کشمش است که باید به این موضوع پرداخته شود.