صنعت نوغانداری در ایران با نام تربت‌حیدریه و به خصوص شهر بایگ در هم تنیده است و این شهر پایتخت ابریشم کشور نامیده می شود . در شرایط فعلی از مجموع هزار و ۲۰۰ کارگاه ابریشم‌کشی بخش بایگ تربت‌حیدریه که تا سه دهه قبل ۷۵ درصد نخ ابریشم ایران را تولید می‌کرد، حدود ۴۰۰ واحد فعال هستند که آن ها نیز در وضعیت خوبی قرار ندارند.
صنعت ابریشم کشی بایگ تربت‌حیدریه در حالت کما به سر می‌برد و تاکنون الکتروشوک دستگاه‌های متولی نیز نتوانسته این صنعت را احیا و از حالت کما خارج کند.
فصل کار ابریشم‌کشان منطقه اغلب از ۲۰ فروردین آغاز شده و به طور معمول سه ماه به طول می‌انجامد و این زحمت‌کشان فقط سه ماه از سال شاغل هستند و بقیه ایام سال را باید به دنبال شغل‌های کاذب باشند یا با کمک واسطه‌ها خود را با پیله خارجی وارداتی مشغول نگه دارند.
یک دست‌اندرکار ابریشم کشی در بایگ به ایرنا گفت: تمام مشکل ما از زمانی آغاز شد که دلالان از غفلت مسئولان و دست‌اندرکاران این حوزه سوء استفاده و نمونه‌های نامرغوب و ارزان خارجی را وارد منطقه کردند.
امیر پاکزاد افزود: پیله‌های خارجی هر چند کیفیت نمونه داخلی را ندارند اما چون ارزان بودند و از سوی دیگر خوراک اولیه را نیز در طول سال فراهم می‌کردند، ابریشم‌کشان به تدریج به این سو کشیده شدند.
وی ادامه داد: مشکل زمانی بیشتر شد که دلالان حتی نخ ابریشم نامرغوب را نیز از چین وارد کردند که در واقع حکم تیر خلاص به صنعت ابریشم کشی بایگ بود.
مسئول یک کارگاه ابریشم کشی در بایگ نیز گفت: به طور متوسط از هر 5کیلو گرم پیله ۲ کیلوگرم نخ به دست می آید که اگر کارگاه ها هر روز فعال باشند باید ۸۰۰ کیلوگرم نخ در هر روز تولید شود اما در عمل این گونه نیست زیرا کارگاه ها شاید فقط ۱۰ تا ۲۰ روز در ماه فعال باشند.
محمد بایگی افزود: هر کارگر باید از ساعت 3صبح کار خود را آغاز کند که اغلب تا ساعت ۱۲ ظهر ادامه می‌یابد و اکنون که وقت کار است پیله کاران اگر خیلی تلاش کنند، شاید در سال بین ۲۲ تا ۲۳ میلیون ریال عایدشان شود.
وی در خصوص نحوه پرداخت دستمزد کارگر ابریشم‌کشی نیز ادامه داد: کارگر روز مزد نیست بلکه به طور توافقی بابت یک قلم پیله که معادل 5کیلوگرم است، به طور متوسط ۷۵۰ هزار ریال دریافت می‌کند که این رقم خیلی کم است.
مدیر شرکت تعاونی تولیدی ابریشم کشان بایگ تربت‌حیدریه نیز گفت: کیفیت تخم نوغان بستگی به سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی و مرکز توسعه نوغانداری کشور دارد.
علیرضا وٍثوقی‌نژاد افزود: این بدان معناست که در انتخاب تخم مرغوب از کشور چین باید دقت کافی شود و این مهم میسر نمی‌شود مگر آن که هنگام خرید از نظرات افراد متخصص بهره گرفته شود.
وی زمان خرید تخم نوغان را بهمن هر سال اعلام کرد و ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند به شکلی برنامه‌ریزی کند که مرداد ماه با طرف چینی وارد قرارداد شود.
مدیر شرکت تعاونی تولیدی ابریشم کشان بایگ گفت: صرف نظر از ثبات نداشتن نرخ ارز، نوغان داران هر چه دیرتر اقدام به خرید تخم نوغان کنند، علاوه بر خرید با قیمت بالاتر، فرصت انتخاب کالای با کیفیت را نیز از دست خواهند داد.
وی افزود: البته ما به ایجاد تحول و تکمیل زنجیره تولید داخلی توسط مرکز توسعه نوغانداری بیشتر اعتقاد داریم.
وثوقی‌نژاد ادامه داد: این بدان معناست که تجربه تولید و قانون عرضه و تقاضا نشان داده کیفیت تخم نوغان ایرانی و نخ تولیدی آن به مراتب از تخم نوغان چینی بهتر است.
وی گفت: صنعت پیله و ابریشم قدمتی دیرینه دارد و اگر قرار است حفظ شود باید توسط دولت حمایت شود و وقتی می‌توانیم تخم نوغان با کیفیت بالا تولید کنیم، چه نیازی به واردات تخم‌های بی‌کیفیت چینی است؟
این کارشناس کشاورزی افزود: این که بگوییم نخ ابریشم وارد نشود محال است زیرا طبق آمار مرکز ملی فرش ایران سالانه به ۶۰۰ تا ۶۵۰ تن نخ نیاز داریم و تولید سالانه ما حدود ۲۵۰ تن است.
وی ادامه داد: چاره کار این است که گمرک طوری برنامه‌ریزی کند که نخ ابریشم وارداتی در زمان فصل تولید پیله‌تر وارد نشود بلکه در نیمه دوم سال وارد و ترخیص شود.
وثوقی نژاد گفت: همچنین باید محدودیت واردات برای نخ ابریشم بیشتر اعمال شود به عنوان مثال تعرفه نخ وارداتی را با ارز نیمایی و تعرفه پیله را با ارز ترجیحی محاسبه کنند تا رغبت بیشتری برای واردات پیله ایجاد شود.
وی افزود: اما مهم تر آن است که بتوانیم وابستگی را کاهش دهیم و تخم نوغان داخلی تولید کنیم زیرا کیفیت نمونه داخلی به مراتب بهتر از نمونه مشابه خارجی است.
مدیر شرکت تعاونی تولیدی ابریشم‌کشان بایگ با بیان این که تعداد اعضای این تعاونی هزار و ۸۲ نفر است، افزود: اکنون ۷۵ درصد نخ ابریشم کشور در منطقه بایگ تولید و این خطه به عنوان قطب بزرگ ابریشم کشور تلقی می‌شود.
وی افزود: مهم ترین اقدامات ما واردات ۱۰ هزار جعبه تخم نوغان با بهترین برند از کشور چین و تامین مواد اولیه کارگاه‌ها (پیله کرم ابریشم) در سال ۹۸ بود و اسفند پارسال نیز ۴۴ هزار جعبه تخم نوغان وارد کردیم.
مدیر یک کارگاه ابریشم بافی نیز گفت: از سال ۹۷ که روستای بسک به عنوان تنها روستای ملی صنایع دستی خراسان رضوی ثبت ملی شد، به فکر ایجاد کارگاه ابریشم‌کشی در این خطه افتادم.
محمد رزمگاه افزود: در گذشته ۱۵۰ کارگاه پارچه بافی زربافت در کشور وجود داشت که این تعداد اکنون به ۱۴ کارگاه کاهش یافته است و با توجه به این که در نزدیکی ما معدن طلای زرمهر قرار دارد به فکر ایجاد کارگاه زربافت افتادم.
رزمگاه ادامه داد: با راه اندازی کارگاه در روستای بسک و همچنین ایجاد کارگاه‌های غیرمتمرکز و تامین چرخ و ابزار کار در منزل، ضمن احیا و حفظ این صنعت، هم‌اکنون برای ۱۰ نفر شغل ایجاد شده و از آن جا که از نوارهای ابریشم در تزیین لباس استفاده می‌شود و سفارش آن رو به افزایش است، در آینده زمینه اشتغال بیشتری فراهم می‌شود.
رئیس اداره توسعه نوغانداری خراسان رضوی گفت: امسال سهمیه تخم نوغان استان های خراسان ۱۸ هزار جعبه به صورت لارو یک روزه (تفریخ شده) و تخم نوغان (تفریخ نشده) ایرانی و وارداتی با تایید سازمان دام پزشکی کشور است که اکنون در حال توزیع بین نوغانداران است.
عبدالعظیم نصیری با بیان این که مسئولیت تامین تخم نوغان استان‌های خراسان بر عهده این اداره است، افزود: با توجه به شرایط آب و هوایی، ابتدا شهرستان های جنوبی و سپس شهرستان‌های شمالی استان درخواست خود را از طریق مدیریت‌های جهاد کشاورزی استان خود به این اداره ارسال کرده‌اند.
وی ادامه داد: تاکنون ۱۵ هزار و ۱۵۰ جعبه تخم نوغان بین هفت هزار و ۵۰۰ بهره‌بردار در استان‌های خراسان توزیع شده است و کار توزیع تا آخر اردیبهشت ادامه دارد.
رئیس اداره توسعه نوغانداری خراسان رضوی گفت: مناطق سرد شمالی استان خراسان در صورت رشد برگ‌های درخت توت منطقه خود می‌توانند تا اواسط خرداد برای دریافت تخم نوغان به این اداره مراجعه کنند.
وی افزود: جعبه‌های ایرانی حاوی دست کم ۲۵ هزار و جعبه‌های وارداتی ۲۶ هزار تخم نوغان است که بر اساس نیاز نوغانداران به آن ها تحویل می‌شود.
نصیری ادامه داد: قیمت تخم نوغان ایرانی و وارداتی در سال جاری ۱۵۰ هزار ریال است که پارسال ۱۲ هزار جعبه بین شش هزار بهره‌بردار استان خراسان رضوی توزیع شد.
وی ادامه داد: این بدان معناست که حدود ۱۱ تا ۱۲ روز طول می‌کشد تا تخم نوغان در دما و رطوبت خاص به لارو تبدیل شود و فراهم کردن چنین شرایط جغرافیایی و فضای مناسبی برای نوغاندار مقرون به صرفه نیست.
نصیری ضمن تایید کیفیت مطلوب تخم نوغان ایرانی نسبت به نمونه‌های خارجی آن گفت: از پارسال با همکاری دانشگاه تربت‌حیدریه طرح پژوهشی مشترکی را در این زمینه آغاز کردیم که نتایج آن سال آینده اعلام خواهد شد.
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
