گروه گزارش- زمینهای پاچنار در منطقه اقبال لاهوری که دیرزمانی، سرسبزی درختان چنارش، سرزندگی را برای ساکنان محله پاچنار به ارمغان میآورد امروز حال و روزش خوش نیست . در شصت و چهارمین تریبون محله پای حرفهای ساکنان این محله و پاسخ مسئولان برای سامان دهی مشکلات آن نشستیم که در ادامه میخوانید.
از کنار ساختمانهای بلندمرتبه و شیک ابتدای بولوار و هتل میثاق که میگذریم وارد یکی از محله های اقبال لاهوری که دنیای دیگری است میشویم. این جا محله «پاچنار» است، محلهای که به رغم اسم زیبایش امروز به بافت فرسودهای تبدیلشده که کوچههای باریک و فاقد آسفالت از یکسو و ساختمانهای درهمتنیده غیراستاندارد و ناایمن بدقواره از سویی دیگر آن را به محله نامطلوب شهری تبدیل کرده است. یکی از ساکنان این محله که حدود 50 سال است در این محله ساکن است، میگوید: محله پاچنار در 100 سال گذشته آبادی خوش آب و هوایی بود که به دلیل وجود قنات و درختان بلند چنار به همین نام معروف شده است اما با توسعه شهر مشهد و خشک شدن قنات، پاچنار هم از رونق افتاد. سالهاست شهرداری این محله را به حال خود رها کرده است و خدمات خوبی به ساکنان آن نمیدهد.
پاتوق معتادان
یکی دیگر از ساکنان این محله نیز میگوید: شبها این محله امنیت ندارد و برخی از زمین های خالی آن تبدیل به پاتوق معتادان شده است. کوچههای باریک و تاریک این محله شبها ترسناک است. بارها از پلیس درخواست کردیم که با معتادان و کارتن خوابهایی که شبها این محله را پاتوق خودکردهاند، برخورد کند اما هنوز اتفاقی رخ نداده است. تابستان کوچههای محله به دلیل نبود شبکه فاضلاب بوی تعفن میگیرد و بچههای ما بیمار میشوند... اما در کنار این ساختمانهای بدقواره و کوچههای باریک و بوی فاضلاب، کنار همین کوچههای گلی وسط محله اقبال، زمینهایی با وسعت چند هکتار به چشم میخورد که محله اقبال را به دو قسمت تبدیل کرده است. زمینهایی که در آن چند درخت توت که خشکشده و گویی سالها رخساره به آب نزدهاند به چشم میخورد. زمینهایی که با دیوار چینهای گلی محصور شدهاند و امروز نشانی از سرسبزی و آبادی در آنها دیده نمیشود ولی تا دلتان بخواهد انواع نخاله شهرداری و زباله در آن پیدا میشود. گوشههای دیوارههای گلی این زمین چند هکتاری آثاری از سرنگ و دودههای آتش به چشم میخورد که نشان از اتراق کارتنخوابها دارد. موضوعی که یکی از ساکنان محله پاچنار آن را تایید میکند و میگوید: شبها کنار این دیوار باغ چندین نفر آتش روشن می کنند یا مواد مصرف میکنند یا مزاحم بقیه میشوند. وی میافزاید: شبها ما این جا امنیت نداریم، بعد از غروب آفتاب جرئت نمیکنیم از کنار این زمینها عبور کنیم ، ناچار هستیم مسیرمان را چند صد متر تغییر دهیم و از مسیر بولوار لادن تردد کنیم.
درختان خشکیده پاچنار
یکی دیگر از ساکنان محله اقبال لاهوری نیز خاطر نشان می کند: این باغ ها در گذشته سرسبز و پر از درخت بودهاند و جلوه زیبایی به محله پاچنار و اقبال لاهوری داده بودند ولی از آن جایی که مالک این زمینها فرد متمولی بوده و الان هم در قید حیات نیست، این زمینهای چند هکتاری وسط شهر مشهد به ورثه رسیده است که اکنون ایران نیستند. وی ادامه می دهد: قبلاً این زمینها با آب قنات آبیاری میشدند و سرسبز بودهاند اما چند سالی است که نه ورثه و نه شهرداری توجهی به این زمینها ندارند و درختان آن خشکشدهاند. اکنون هم تبدیل به محلی برای تخلیه نخالههای شهرداری و زبالههای ساکنان محله شده است. دیوارهای باغ فرو ریخته است و شبها معتادان و کارتنخوابها این جا اتراق میکنند.این بنگاهدار میافزاید: هم اکنون محله اقبال لاهوری به سه قسمت تبدیلشده ؛ یک بخش آن که اوایل بولوار اقبال لاهوری است و محله مرفهی است، اواسط اقبال لاهوری هم که محله پاچنار و همین زمینهای خالی و درختهای خشکیده است که بیشتر خانههای این محله قولنامهای هستند و شهرداری هم توجهی به آنها ندارد. بخش بعدی که به کوههای آب و برق نزدیک میشود محله شهرآراست که بیشتر خانههای سازمانی و محلهای آرام است که بازنشستگان دستگاههای مختلف در این منطقه سکونت دارند.
اختلاف شهرداری با مالکان
وی خاطر نشان می کند: تا جایی که اطلاع دارم شهرداری چندین بار برای خرید و تملک زمینهای خالی این محله اقدام کرده است اما با وارثان به توافق نمیرسد و این موضوع به مشکلی جدی برای ساکنان محله اقبال لاهوری تبدیلشده است چون تا مسئله این زمینها حل نشود خیابانها و معابر این منطقه ناقص خواهد ماند و مردم برای رفت و آمد مجبور هستند زمینهای چند هکتاری را دور بزنند و این زمینها هم تبدیل به پاتوق معتادان شده است و امروز پاچنار آباد، یک زمین مرده و پر از دردسر برای ساکنان به شمار میآید. چند ماهی است که با شروع پروژه زیرگذر دوربرگردان شهید برونسی حدفاصل شهرک شهرآرا تا شهرک شهربانی در محله اقبال لاهوری ، مسیر تردد خودروها در این ناحیه مسدود شده که این موضوع چندان خوشایند ساکنان این محله نبوده است. یکی از ساکنان این محله میگوید: با مسدود شدن این مسیر دسترسی ما به شهر نیز تقریباً قطعشده است زیرا قبلاً حداقل چند خط اتوبوس واحد از بولوار شهید برونسی عبور میکردند اما اکنون مجبور هستیم کل مسیر را تا بولوار وکیلآباد یا بولوار لادن پیاده برویم که بتوانیم از اتوبوسهای خط واحد استفاده کنیم. علاوه بر این تردد وقت و بیوقت احداث این زیرگذر آرامش را از ما گرفته است.
پاسخ شهرداری منطقه
معاون اجرایی شهرداری منطقه 9 در این باره به خراسان رضوی میگوید: محله پاچنار درگیر دو موضوع اساسی است؛ مزرعه پاچنار که حدود 20 هکتار است و مالکان آن فوت کرده اند و فعلاً در اختیار ورثه آنهاست و موضوع بعدی محله پاچنار است که زمینهایی است که بزرگ مالکان مزرعه پاچنار به کارگران و خدمه خود دادهاند تا در آن جا استقرار پیدا کنند و برخی هم بدون مجوز اقدام به ساختوساز کردهاند. ذبیحی میافزاید: شهرداری برای سامان دهی این محله با وکیل مالکان زمینهای پاچنار جلسات متعددی برگزار کرده است تا به توافق برسند اما جز توافق اولیه توافقی حاصل نمیشود زیرا شهرداری باید بر اساس ضوابط تعیینشده با مالکان به توافق برسد ولی وکیل مالک درخواستها و انتظاراتی مطرح میکند که ما نمیتوانیم در چارچوب ضوابط آنها را عملیاتی کنیم. وی ادامه میدهد: از سوی دیگر زمینهایی که در اختیار ساکنان محله پاچنار قرارگرفته است قطعات کوچکی هستند و ساختوساز در آنها صورت گرفته است و ما دنبال راهکارهای قانونی برای پاسخ گویی به انتظارات و خواست ساکنان این محله هستیم اما فعلاً در برخی موارد راهکاری وجود ندارد و ساکنان مجبور هستند هر دو یا سه قطعه را با هم تجمیع کنند تا شهرداری بتواند به آنها پاسخ گو باشد. شهرداری تلاش میکند که برای رفع برخی معضلات محله پاچنار اقداماتی انجام دهد اما این وضعیت ایده آل ما هم نیست اما خیلی نمیشود کاری کرد.
معاون شهردار منطقه 9 درباره خشک شدن درختهای مزرعه پاچنار میگوید: درختان این مزرعه در گذشته به وسیله آب قنات آبیاری میشدند ولی قنات خشکشده است و نیاز به لایروبی دارد که مالکان هنوز برای این موضوع اقدامی نکردهاند و شهرداری نمیتواند داخل ملک را آبیاری کند. ذبیحی درباره تخلیه زباله و نخاله در زمینهای پاچنار میگوید: ساکنان محله نباید زبالههای خود را در این زمینها تخلیه کنند. در کل مسئله زمینهای پاچنار موضوع کوچکی نیست و شهرداری مرکز برای حل آن در حال انجام اقداماتی است. ممکن است مالکان بگویند ارزش زمین مثلاً 500 میلیارد است ولی قیمت آن 10 میلیارد باشد، از سویی ممکن است شهرداری بگوید باید 53 درصد زمین بهعنوان ورود به محدوده به شهرداری واگذار شود ولی مالک حاضر به این کار نیست و درخواستهایی دارد که با ضوابط شهرداری هم خوانی ندارد. وی درباره ساختوسازهای غیراستاندارد محله پاچنار میگوید: برخی از این زمینها قولنامهای و کمتر از 100 متر هستند که شهرداری نمیتواند با آنها به توافق برسد. بعضی وقتها ساختوسازها بهصورت شبانه انجام میشود. راه حل آن است که مالکان با شهرداری به توافق برسند زیرا این زمینها کاربری زراعی داشتهاند و برای تبدیلشدن به کاربری مسکونی باید با شهرداری به توافقهایی برسند و سرانه خدماتی و عوارض ورود به محدوده شهری را پرداخت کنند تا نقشه طرح راهها و معابر محله تهیه شود. اگرچه ممکن است ساکنان توانایی انجام این کار را نداشته باشند ولی مالکان زمینها قطعاً این توانایی را دارند. ساکنان باید از مالک پیگیری کنند که با شهرداری به توافق برسد. معاون شهردار منطقه 9 در پاسخ به این سؤال که اگر مالک زمینها با شهرداری به توافق نرسد چه سرنوشتی در انتظار محله پاچنار خواهد بود؟ میگوید: تا زمانی که توافق حاصل نشود همینطوری خواهد ماند. وی درباره مشکلات و مسائلی که بهداشت و سلامت ساکنان محله پاچنار را تحت تأثیر قرار داده است مانند رها شدن فاضلاب در کوچههای محله میگوید: خود ساکنان باید این مسائل را رعایت کنند ما با مرکز بهداشت هم به محله مراجعه کردیم ولی نمیتوان طرح اگو را در این محله اجرا کرد و تا به توافق نرسند نمیشود کاری کرد.
ذبیحی درباره طرح دوربرگردان شهید برونسی و مشکلات دسترسی ساکنان محله پاچنار به خیابانهای اصلی شهر مشهد میگوید: طرح دوربرگردان برونسی یکی از طرحهای بزرگ شهری است و معارضاتی هم داشته که کمی زمانبر شده است و شهرداری از این بابت از مردم عذرخواهی میکند اما بههرحال انتظار میرود شهروندان در اینگونه پروژههای کلان همراهی بیشتری با شهرداری داشته باشند. هرچند تدابیری برای تسهیل دسترسیها انجامشده است اما از هر پیشنهادی برای بهتر شدن دسترسی ساکنان محلههای حاشیه این دوربرگردان به خیابانهای اصلی شهر استقبال میکنیم. وی در پایان میگوید: توجه داشته باشید سند اصلی زمینهای پاچنار حدود 20 هکتار است و شهرداری توانایی این که یکباره این اراضی را خریداری کند ندارد و باید بین شهرداری و مالک توافق شود تا مشکلات این محله هم برطرف شود.
معاون شهردار مشهد: نیازمند حمایت دستگاه قضا هستیم
معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد نیز دراینباره به خراسان رضوی میگوید: با توجه به مالکیت خصوصی زمینهای پاچنار و جرم خیز شدن این زمینها نیازمند اقدام مشترک با حمایت دستگاه قضا هستیم تا ضمن اعاده حقوق مردم درخصوص اجرای طرح تفصیلی منطقه اقدام و خیابانهای محله پاچنار و اقبال لاهوری را سامان دهی کنیم و برخی عرصههای خطرخیز توسط شهرداری دیوارکشی و سپس به نرخ روز هزینه دیوارکشی از مالک دریافت شود. حسین نژاد میگوید: راهکار دیگر هم این است که مالک ملزم شود که با شهرداری به توافق برسد که این موضوع نیازمند کمک دستگاه قضایی است و شهرداری بدون این کمک با قوانین موجود نمیتواند مالک را ملزم به همکاری کند. با توجه به این که در شرایط بحران آب نمیتوان این زمین( مزرعه پاچنار) را احیا کرد مالک باید حق و حقوق شهرداری و سرانههای خدماتی را پرداخت کند و از باقی مانده زمین بهرهبرداری مدنظر خود را انجام دهد. در واقع دستگاه قضا میتواند به شهرداری هم این مجوز را بدهد که راسا اقدام به آزادسازی معابر در این محله و زمین پاچنار کند.وی درباره محله پاچنار و مشکلات زیرساختی مانند آسفالت نبودن معابر، اجرا نشدن اگو و فاضلاب شهری نیز میگوید: با توجه به تأکید شهردار مشهد، بر بحث محلات، اگر شورای محلات طرحی را برای این منطقه دارد میتوان از سازمان بازآفرینی شهری برای سامان دهی محله پاچنار کمک گرفت.
دستور ویژه پلیس برای جمع آوری معتادان متجاهر
سرهنگ طبسی جانشین فرماندهی نیروی انتظامی مشهد نیز با تایید حضور کارتنخوابها و معتادان مجاهر در محله پاچنار به خراسان رضوی میگوید: با تمهیدات انجامشده و دایر کردن کمپهای نگهداری معتادان متجاهر بهزودی شاهد جمعآوری کارتنخوابها و معتادان در شهر مشهد خواهیم بود. در محله پاچنار به دلیل وجود زمینی که هنوز تعیین تکلیف نشده است شاهد حضور کارتنخوابها و معتادان متجاهر در آن محله هستیم که مجدد دستور ویژهای برای جمعآوری این افراد خواهیم داد زیرا عموم سرقتها در سطح شهر مشهد توسط همین افراد انجام میشود و باید سامان دهی شوند و مراکز نگهداری و کمپهای جدید در شهر مشهد در همین خصوص ایجاد شدهاند.
هشدار معاون دادستان
قاضی بهشتی توندری جانشین معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان در امور اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و حفظ حقوق عامه درباره اراضی بزرگ و اختلاف بین مالک این زمینها با شهرداری مشهد، به خراسان رضوی میگوید: دادستانی جلساتی موردی را برای رفع مشکل و اختلاف بین نماینده مالک این زمینها و شهرداری مشهد برگزار کرده است. با توجه به این که طبق قانون کسی را نمیتوان ملزم کرد که پس از پرداخت عوارض ورود به محدوده شهری از کاربری مجاز استفاده کند و این مسئله کاملاً اختیاری است تا زمانی که مالک ارادهای بر استفاده از کاربری زمین خود نداشته باشد عملاً شهرداری قادر به اجرای عملیات روی زمین نخواهد بود. اما با توجه به معضلات و ضرورتهای ایجادشده در این محله ها جلساتی برگزار کردیم اما اختلافی بین مالک و شهرداری درباره میزان عوارض پرداختی برای ورود به محدوده وجود دارد.قاضی بهشتی اما تصریح میکند: تمامی مالکانی که اراضی آنها در محدوده شهر واقعشده است و برای تعیین تکلیف آنها اقدامی نمیکنند، اگر بنایی که آنها دارند یک سمت آن به معبر باشد و آن خطری ایجاد کند برحسب بند ١۴ ماده 55، شهرداری میتواند اقدام کند. اگر این زمینها به محلی برای پسماند تبدیل یا محلی برای تجمع معتادان شود، حسب دستورات دادستانی وفق قانون ماده 110 شهرداری، شهرداری مکلف است به مالک اخطار دهد که برای تعیین تکلیف موضوع اقدام کند و اگر مالک اقدامی نکرد شهرداری راسا باید برای جمعآوری زبالهها و پسماندها و از بین بردن بناهایی که عامل تجمع معتادان میشوند، اقدام کند.جانشین معاون دادستان مرکز استان تأکید کرد: علاوه بر این، هم مسئولیت کیفری و هم مسئولیت حقوقی برای مالکی که اقدام به حل این معضلات نکند و ملک خود را عاری از این خطرات نکند و حادثهای پیش بیاید، بر اساس تفسیر عامی که از تقصیر وجود دارد و در تبصره ماده ١۴۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ آمده و تقصیر را اعم از بیمبالاتی، سهلانگاری و غفلت دانسته است در صورت بروز حادثه مالک را دارای مسئولیت دانسته است. بنابراین به بزرگ مالکانی که در شهر مشهد ملک دارند هشدار میدهیم که هر چه زودتر درخصوص تعیین تکلیف زمینهای خود اقدام کنند و حواسشان به مسئولیت ناشی از املاکی که در اختیارشان است، باشد.
شایانذکر است در خلال تهیه این گزارش تلاش و پیگیریها برای مصاحبه با ورثه یا وکیل مزرعه پاچنار به نتیجهای نرسید، درعینحال روزنامه خراسان این آمادگی را دارد که در راستای حل مشکلات اهالی اظهارات وراث یا وکیل قانونی آنها را منتشر کند.