مروری بر عملکرد شرکت های استان در بورس و فرابورس طی یک ماه گذشته
تعداد بازدید : 75
خراسانی ها در بورس و فرابورس باثبات تر بودند
مسعود حمیدی/ 33 شرکت استان در بورس و فرابورس فعال هستند که تنها 1.5 درصد بازار سرمایه این بازارها را به خود اختصاص داده اند اما عملکردشان در نوسانات اخیر چگونه بود؟ چرا سهم استان در بازار سرمایه کم است؟ در ادامه می خوانید:
خراسان رضوی، استانی که بیش از 90 درصد اقتصادش در اختیار بخش خصوصی است، بخش خصوصی که بدنه اصلی آن را خرده بنگاهها و واحدهای تولیدی متوسط تشکیل میدهند8 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است اما تنها 5درصد بودجه کشور نصیبش میشود. بدنه اقتصادی استان بیشتر متکی بر فعالیت حوزههای کشاورزی و خدمات است و در این استان خبری از ابر بنگاه اقتصادی مانند فولاد اصفهان، شستا و امثال آن نیست، اگرچه خاک این استان زرخیز و معدنی میزبان شرکتهای معدنی و صنعتی بزرگی است ولی درآمدهای مالیاتی 34 شرکت از43 شرکت فعال در استان به حساب استان واریز نمی شود. «بازار سرمایه» و جایگاه استان در این بازار موضوعی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. با ورود بشر به عصر دیجیتال و رونق گرفتن بازارهای نوین در عصر ارتباطات، بازار سرمایه مانند بورس به شدت رونق گرفته و در چند سال اخیر به خصوص در یک دهه اخیر بازار بورس در ایران رونق عجیبی یافته است. اگرچه فعالیت در این بازار نیازمند دانش و قوه تحلیل بالایی است اما حداقل در ایران به دلیل جوان بودن بازار سرمایه ورود به آن بیشتر هیجانی است. ورود شرکتها و بنگاههای اقتصادی به این بازار چندین مزیت مهم را داراست که مهمترین آن ها« شفافیت عملکرد» بنگاههاست. اما در بازار سرمایهای که امروز ارزش بازار بورس ایران بیش از شش هزار تریلیون تومان است و حتی به بیش از 300 میلیارد دلار رسیده سهم شرکتها و بنگاههای اقتصادی استان در این بازار چقدر است؟
کدام شرکت های استان در بورس و فرابورس اند
بر اساس گزارشی که مدیر بورس منطقهای استان در اختیار روزنامه خراسان رضوی قرار داده است، 13 بنگاه اقتصادی استان هم اکنون در بورس فعالیت میکنند که مهمترین این بنگاهها فولاد خراسان است. ارزش «سرمایه» این 13 بنگاه در آخر تیر امسال معادل 26 هزار و 609 میلیارد ریال بوده که حدود نیمی از این سرمایه مربوط به شرکت فولاد خراسان است.از سویی دیگر تعداد 20 بنگاه اقتصادی استان با سرمایهای معادل 11 هزار و 966 میلیارد ریال است. ذکر این نکته ضروری است که سرمایه شرکتها با ارزش بازار شرکتها در بورس متفاوت است زیرا شرکتها برای افزایش سرمایه خود باید مراحل قانونی را طی کنند مانند کاری که هفته اخیر شرکت پدیده شاندیز با نماد گشان انجام و درخواست افزایش سرمایه داده است و سازمان بورس این درخواست را بررسی میکند اما «ارزش بازار» شرکتها در بورس کاملاً متغیر و بهصورت لحظهای است و معمولاً در پایان معاملات هر روز شرکتها در بورس مشخص میشود .در این گزارش به نوسانات ارزش بازار شرکتهای استان در بازار بورس و فرابورس و سهم استان در این بازار خواهیم پرداخت.
عملکرد شرکت های استان در بورس
بر اساس دادههای سازمان بورس کشور و بورس منطقهای استان، ارزش بازار 13 شرکت استان در بازار سرمایه بورس کشور در 31 تیر معادل 856 هزار و 768 میلیارد ریال بوده است که این رقم در طول یک ماه اخیر و نوسانات به وجود آمده در بازار بورس ارزش بازار این شرکتها به 864 هزار و 381 میلیارد تومان در پایان 3 شهریور رسید که این روند کاهش حدود یکدرصدی را نشان میدهد. ارزش بازار 13 شرکت استان از بازار سرمایه بورس کشور بسیار ناچیز بود که به 1.1درصد میرسد. ارزش بازار کل شرکتهای فعال در بورس کشور در پایان تیر به رقم 7100 تریلیون تومان رسیده بود که در پایان 3 شهریور ارزش بازاری این شرکتها به 6000 تریلیون دلار کاهش یافت که بیانگر سقوط بیش از 16 درصدی است. درواقع اطلاعات شرکتهای استانی در بازار بورس کشور حاکی از آن است که نوسانات بازار بورس کشور تکانه شدیدی بر ارزش بازار 13 شرکت استان وارد نکرده است.
علاوه بر این، بیش از 65 درصد ارزش بازار شرکتهای استان در بازار بورس کشور متعلق به شرکت فولاد خراسان است. از سویی دیگر ارزش بازار این شرکت در نوسانات اخیر نهتنها کاهش نیافته بلکه افزایش هم یافته است. هرچند این نوسانات تقریباً دامن 9 شرکت را گرفته است که برخی از این شرکتها با سقوط 50 درصدی ارزش بازار خود در بورس طی یک ماه اخیر روبه رو شدهاند.البته همان طور که گفته شده این آمار تا سوم شهریور یعنی چند روز نزولی بازار سرمایه بوده و طی دو روز گذشته شاخص کل حدود ۱۰۰ هزار واحد رشد داشته که احتمالا روی وضعیت این شرکت ها هم تاثیر مثبت داشته است.
در خصوص سهم استان در فرابورس، اطلاعات و دادههای آماری سازمان فرابورس و بورس منطقهای استان حاکی از آن است که ارزش بازار 20 شرکت استانی فعال در فرابورس در 31 تیر امسال معادل 429 هزار و 604 میلیارد ریال بوده که بعد از نوسانات یک ماه اخیر ارزش بازار این شرکتها در 3 شهریور به 428 هزار و 735 میلیارد ریال رسیده است. به دلیل این که ارزش بازار دو شرکت عمده استان در فرابورس، یعنی شرکت پدیده شاندیز و شرکت تبرک که حدود نیمی از ارزش بازار شرکتهای استان در فرابورس را به خود اختصاص داده اند، در طول یک ماه گذشته نهتنها کاهش نیافته بلکه رشد هم داشته است، بهتبع آن ارزش بازار 20 شرکت استان در فرابورس در طول یک ماه گذشته افزایش یکدرصدی را تجربه کرده است. هرچند همانطور که در جدول زیر مشاهده می کنید ارزش بازار مجموع شرکتهای فرابورس کشور از 19 میلیون و 124 هزار میلیارد ریال به حدود 18 میلیون و 530 هزار میلیارد ریال تنزل یافته است.به همین دلیل است که سهم شرکتهای استان فعال در فرابورس کشور از مجموع ارزش بازار فرابورس از 2.21 درصد در پایان تیر به 2.31 درصد در پایان 3 شهریور رسیده و بهنوعی بیانگر عملکرد مثبتتر ارزش بازار شرکتهای استان در فرابورس نسبت به بورس است.
تحلیل حضور قطب های اقتصادی استان در بورس
مدیر بورس اوراق بهادار استانهای خراسان رضوی و شمالی بابیان این که سهم استان در بازار سرمایه کشور حدود 1.5 درصد است، درباره دلیل پایین بودن سهم استان در این بازار به خراسان رضوی خاطر نشان می کند: باید توجه داشته باشید که سهم استانها تنها بر اساس تعداد شرکتها مشخص نمیشود بلکه بر اساس میزان سهام است بهطور مثال شرکت فولاد مبارکه اصفهان به تنهایی بهاندازه یک استان در بورس سهام دارد. علاوه بر این قطب اصلی اقتصاد استان یعنی آستان قدس که خود بیش از 60 شرکت زیرمجموعه دارد هنوز به بورس وارد نشده است. اگر این نهاد وارد بورس شود بدون شک سهم استان خراسان رضوی در بازار سرمایه تغییر قابلتوجهی خواهد کرد.
حسین خدادوست میافزاید: ورود شرکتها و بنگاههای اقتصادی به بازار سرمایه و بورس نیازمند انگیزه است. شرکتهای دولتی بهصورت دستور وارد بورس شدهاند ولی شرکتهای سهام خاص را نمیتوان بهزور وارد بورس کرد.از سویی دیگر بخش عمده بازار بورس کشور در اختیار تهران است به این دلیل که شرکتهای اصلی و عمده بورس در تهران ثبتشدهاند.
چرا شرکت های استان وارد بورس نمی شوند؟
وی میگوید: شرکتها بر اصل نیاز به بورس وارد میشوند، یعنی شرکتی که به این بازار نیاز دارد مانند پدیده شاندیز تمام تلاشش را میکند که به بورس ورود کند اما شرکتهایی که به سرمایه این بازار نیازی ندارند ترجیح میدهند وارد آن نشوند. برخی شرکتها هم شاید علاقهای به شفاف شدن عملکردشان و ورود به بازار بورس ندارند. برخی شرکتها هم زیان ده هستند و نمیتوانند وارد بورس شوند و گروهی هم مشکلات مالیاتی مانند فرار مالیاتی مانع از حضورشان در بورس شده است.خدادوست به موضوع دیگری در خصوص شرکتهای استان اشاره میکند و میگوید: بحث شخصی و خانوادگی اداره شدن شرکتها هم یکی از عوامل بی رغبتی ورود به بازار بورس است. در واقع وقتی به این شرکت مراجعه میکنیم اعلام میکنند که نیازی به تأمین مالی از طریق بورس ندارند که به آن ورود کنند. وی ادامه می دهد: بخشی از بنگاههای اقتصادی استان به رغم تمایل، به دلیل خرد بودن نمیتوانند وارد بورس شوند، گروهی هم که تمایل به ورود دارند زیان ده هستند و نمیتوانند وارد بورس شوند. گروهی دیگر هم مانند عالیس، الکترواستیل، نوین زعفران و امثال آنها که شرکتهای مهمی هستند اعلام میکنند که نیازی به بازار سرمایه بورس ندارند. این دیدگاه شاید در کوتاهمدت به نفع این شرکتها باشد اما در بلندمدت شرکتها برای ثبات خود بهتر است وارد بورس شوند.مدیر بورس منطقهای استان میگوید: سال گذشته با بیش از 50 شرکت سهام عام و خاص در استان مکاتبه و مذاکره انجام دادیم اما به همان دلایلی که پیشتر مطرح شد تمایلی برای ورود به بازار بورس نداشتهاند. در پایان شایان ذکر است هدف از این گزارش، تنها آشنا کردن مردم با شرکتهای استان خراسان رضوی در بورس و فرابورس و دلایل پایین بودن سهم استان در بازار سرمایه کشور است و بههیچعنوان عملکرد ضعیف یا قوی شرکتها در بورس مدنظر نبوده و نیست.