گزارش «سرزده» از میدان ترهبار مشهد که زیر بار مشکلات، کمر خم کرده است
تعداد بازدید : 114
جای خالی «کریمبوستان» در میدانبار مشهد
گزارش: محمدبهبودینیا | عکسها: خراسان
میدانبار سپاد در یک نگاه
از سالها قبل، میدانهای هر شهر، فضای باز و بزرگی برای برپایی بازارها و بازارچهها و ارائه انواع محصولات برای فروش، از جمله میوه و ترهبار بودند. در شهر مشهد هم سه میدان بار «نوغان»، «رضوی» و «سپاد» وجود دارد که دو میدان اول، به معاملات خرد میوه و ترهبار اختصاص یافته اما در میدانبار سپاد، ماجرا کمی متفاوت است؛ به دلیل وسعت فضا، علاوه بر فروش میوه به صورت کیلویی و سبدی به مردم و فروشندگان سطح شهر، معاملات کلانتری بهشکل کامیونی به مقصد شهرستانها یا دیگر کشورها هم انجام میشود که موجب تمایز و برتری این میدانبار بر دیگر میدانهای بار مشهد شده است. چهاردهمین «سرزده» خراسانرضوی، شرح گشت و گذار ماست در میدانبار سپاد مشهد. با ما همراه باشید.
اگر شما هم جزو مخاطبان سریال «برادرجان» که همین روزها از شبکه 3 سیما در حال پخش است، بوده باشید، در جریان هستید که شخصیتهای مثبت و منفی این مجموعه، در فضای میدانبار مشغول به کارند و «کریم بوستان»، با نقشآفرینیِ تحسینشده «علی نصیریان»، در جایگاه یک بزرگترِ درستکار و منصف و قابلاحترام، حضور موثر و پررنگی در سر و سامان دادن به هرج و مرج و تنشهایی دارد که اتفاق میافتد. همزمانی پخش این مجموعه با تهیه گزارش سرزده از میدانبار مشهد که از آشفتگی و نبودنظارت رنج میبرد، جای خالی یک بزرگتر، کسی که هرج و مرج موجود را مدیریت کند، به یادمان میآورد.
شلوغی و ترافیک و جای خالی ماموران راهنماییورانندگی
ساعت 8 صبح است که وارد «میدانبار» سپاد مشهد میشوم. در یک سمت از خیابان اول میدان بار، ردیفی از خودروهای سواری پارک شده است. در این خیابان که غرفه داران بیشتر به خرده فروشی میوه مشغولنــد، هنوز خبری از رفت و آمد مردم نیست. به جز دو بانک که در این خیابان قرار گرفته، کرکره بقیه غرفهها هم پایین است. اما در خیابان دوم تا هفتم میدان بار، ماجرا کاملا متفاوت است. تعداد زیادی وانتبار که داخل آنها پر از سبدهای میوه است، برای خروج از بازار صف کشیدهاند. تعداد زیادی وانت بار و کامیون هم در ترافیک گره خورده بازار، به دنبال راهی برای رسیدن به مسیر خروج هستند. بهرغم قانون بازار مبنی بر به کارگیری تعدادی از ماموران راهنمایی و رانندگی، حداقل در طول تهیه این گزارش(سهشنبه 7خرداد)، هیچ خبری از حضور ماموران راهنمایی و رانندگی برای نظم بخشیدن به شلوغی و ترافیک بازار نبود. از «محسن عباسی» یکی از بازرسان اتحادیه بار فروشان که با ما همراه شده است، علت حضور نداشتن ماموران راهنمایی و رانندگی را که باعث نارضایتی برخی از غرفه داران و خریداران شده، میپرسم. وی پس از تماس با یکی از مسئولان راهنمایی و رانندگی، اعلام میکند: «شب قبل به دلیل مصادف شدن با شب قدر، تمامی ماموران راهنمایی و رانندگی در حال آماده باش بودهاند و امروز در شیفت استراحت به سر میبرند و به همین دلیل به میدان بار نیامدهاند.»
«حیدر ساکن» رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد هم درباره ترافیک شدید میدانبار سپاد توضیـح میدهد: «ما چندین سال است با تعدادی از ماموران راهنمایی و رانندگی، قراردادهایی به صورت شیفتی و ساعتی امضا کرده ایم تا در میدان بار حضور پیدا کنند و ترافیک را سر و سامان دهند و حقوق دریافت کنند. اما این کار بی فایده است و ترافیک همچنان ادامه دارد.» وی درپاسخ به این سوال که بالاخره چاره چیست؟ میگوید: «شاید یکی از راههای موثر، تغییر شیوههای فروش باشد. باید هر غرفه دار و فروشنده ای، حریم دیگر غرفهها را برای فروش میوه رعایت کند ولی چون اختیارات اتحادیه در داخل میدان بار محدود است، ما نمیتوانیم به صورت مستقیم کاری کنیم که ترافیک از میان برداشته شود. چاره قاطع برای جلوگیری از این تخلفات و دیگر مشکلات، پلمب کردن واحد هاست که این کار هم به دلیل همکاری نکردن برخی سازمانها تا امروز محقق نشده است.»
چرا مشکل ناخالصفروشی میوه، یکبار برای همیشه حل نمیشود؟
کمی جلوتر، با یکی از فروشندههای میوه در شهر که برای خرید میوه به میدان بار آمده همکلام میشوم که گلایه میکند: «یکی از مشکلات همیشگی ما در میدانبار، مسئله خالصفروشی میوه است که سال هاست به آن اعتراض داریـم و هنوز حل نشده است. چرا ما باید یک سبد 450 گرمی را که شاید دو هزار تومان هم قیمت نداشته باشد، به قیمت میوه، مثلا کیلویی 10 تا 12 هزار تومان بخریم؟ چرا وزن سبدها را از قبل مشخص و از وزن و هزینه کل، کم نمیکنند؟ وقتی هم اعتراض میکنیم، غرفه داران میگویند ما هم میوه را با سبدش از کشاورز خریده ایم! نه اتحادیه بارفروشان و نه اتاق اصناف، هیچ کدام در این باره کاری انجام نمیدهند و طبیعتا وقتی سبدمیوه به مغازه من میرسد، من هم مجبورم آن را به قیمت میوه به مردم بفروشم. خب مردم چه گناهی کردهاند و چرا باید تاوانِ کوتاهی ما را بدهند؟»
«حیدرساکن» در پاسخ به این انتقاد میگوید: «از آن جا که میوههای ارائه شده در میدانبار سپاد، از استانهای مختلف به این جا میرسد، طرح تعیین وزن سبد حاوی میوه، باید در تمام کشور اجرا شود؛ یعنی کل کشاورزان و خریداران و فروشندگان میوه در کشور، این مسئله را رعایت کنند و پایبند باشند. نمیشود که من وقتی میخواهم از شمال پرتقال بخرم، مجبور باشم میوه را به همراه جعبه وزن نشده، خریداری کنم ولی در زمان فروش، قیمت جعبه را کسر کنم. ما بارها این درخواست را برای مسئولان در تهران مطرح کردهایم اما تا امروز اتفاق خاصی نیفتاده است.»
فروش سیبزمینی در کارتن، با هدف سود بیشتر
یکی دیگر از مشتریانِ میدانبار، گله میکند: «قبلا که قیمت سیبزمینی پایین بود، آن را در کیسههای توری با وزنِ ناچیز به ما میفروختند اما این روزها که قیمت سیب زمینی بالا رفته، آن را در کارتن میفروشند! دلیلش هم چیزی نیست جز افزایش وزن و قیمت نهایی سیب زمینی که وقتی در حجم بالا بخری، مبلغ قابل توجهی میشود. با یکی از کشاورزان که صحبت میکردم، میگفت ما سیب زمینی را به قیمت بسیار ناچیز، روی زمین به دلالها میفروشیم. نه خاک داخل گونی میریزیم و نه در کارتن بسته بندی میکنیم. معلوم نیست این کارتنها کجای مسیر وارد ماجرا میشوند.»
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد در این باره توضیــح میدهد: «برخی از گونههای سیبزمینی که از مناطقی مثل گرگان به مشهد میرسد، اگر داخل کیسه قرار بگیرد، به کلی سیاه میشود و باید حتما در کارتن عرضه شود. ولی این موضوع مثلا درباره سیبزمینیهای همدان و آذربایجان صدق نمیکند و این ادعا درباره فروش سیب زمینی در کارتن براساس نوسان قیمت، صحیح نیست و آن را رد میکنم.»
چرا واحدهای متخلف میدانبار، پلمب نمیشوند؟
در ادامه، یکی از کارکنان میدانبار که نمیخواهد نام و تصویرش رسانهای شود به نکته مهمی اشاره میکند: «بد نیست بدانید در میدان بار سپاد، متاسفانه هیچ واحدی با هر میزان تخلف پلمب نمیشود و مسئولان این جا و دیگر مسئولان شهر و استان، با بی تفاوتی از کنار پلمب غرفههای متخلف میگذرند.» بنا به ادعای این شهروند «این مراعات و مماشاتها، نشان میدهد میدانباریها به شکلی و به دلایلی روی مسئولان، نفـوذ دارند.»
«ساکن» رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد در این باره توضیــح میدهد: «بحث نفوذ نیست. راستش ما به واسطه شرایـط فیزیکیِ میدان بار، قادر به پلمب کردن کامل غرفهها نیستیم (چرا که صاحبان غرفهها، میتوانند بدون استفاده از غرفه، بارشان را روی کامیون و پشت وانتبار بفروشند) و تنها میتوانیم بخشی از غرفه را پلمب و از دسترس خارج کنیم که تازه وقتی در همین حد هم اقدام میکنیم، فردای آن روز صاحبان غرفه بدون هیچ واهمهای پلمب را باز میکنند و وقتی به سازمان تعزیرات اطلاع میدهیم که پلمب باز شده، یک ماه طول میکشد تا موضوع را بررسی و دو ماه زمان میبرد تا غرفهدار را تنها ۲۰۰ هزار تومان جریمه کنند، رقمی که نسبت به درآمد غرفه داران، مثل جوک میماند. از طرف دیگر مکاتبات ما با اماکن هم برای پلمب واحدهای متخلف، بی فایده است و در نتیجه اثر این پلمبها صفر و همهچیز یک دور باطل است. بهترین راه حل این است که سازمانهای مسئول، اختیارات اتحادیه را بیشتر کنند.»
نبود نظارت بر قیمتگذاری محصولات و نبود فهرست قیمت در غرفهها
مشتری دیگری، در حال بردن کیسههای پیاز به سمت وانت بارش، میگوید: «در میدانبار مشهد، مرجعی برای تعیینقیمت وجود ندارد و قیمت اجناس، صرفا براساس میزان عرضـه و تقاضا مشخص میشود. وقتی هم در این باره اعتراض میکنیم، پاسخ میشنویم «ما فقط امانتفروشیم. کاری به قیمت گذاری نداریم و صرفا درصدی از فروش را برمیداریم. صاحب بار به ما اعلام میکند امروز هندوانه کیلویی 2هزار تومان است و ما هم با درصدی بالاتر، به خریدار و مغازه دار میفروشیم.» به نظرم همین واژه امانت فروشی، راه را برای بسیاری از تخلفات در حوزه قیمتگذاری باز گذاشته است. دلالهایی هستند که با قیمت پایین، میوه را از کشاورز میخرند و در سردخانه نگه میدارنــد و در زمان گرانی، وارد بازار میکنند و گران میفروشند. با این شرایط، همه چیز در میدانبار به نفع دلالان است تا غرفه دار و خریدار و مردم.» خاکسار، یکی دیگر از میوه فروشهای سطح شهر گلایه میکند: «من 30 سال است در این صنف فعالیت دارم و در تمام این سالها، چیزی به اسم قیمت گذاری در میدان بار ندیدم و وجود نداشته است. وقتی بار زیاد است، قیمت پایین است و وقتی بار کم است، قیمت بالاست. وقتی هم که یک محصول صادر میشود، وضعیت وخیم میشود. چون صادرات هم فکر شده و مدیریت شده نیست.»
«ساکن» در این باره توضیح میدهد: «متاسفانه همین طور است. در میدان بار، عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت محصولات است و قیمت مشخصی برای هیچ چیزی وجود ندارد. ما بارها به غرفه داران تذکر داده ایم که بایـد قیمت میوههای ارائه شده در غرفه خود را روی تابلو بنویسند و جلوی چشم نصب کنند. اما متاسفانه وضع این قوانین، به این دلیل که ضمانت اجرایی ندارد و بازدارنده نیست، بی فایده است. وقتی بازرسان اتاق اصناف، تعزیرات، اماکن و سازمان صنعت و معدن هم به میدان بار میآیند، در نهایت غرفه دار متخلف را 200هزارتومان جریمه میکنند که باتوجه به گردش مالی بالای حساب میدانباریها، این رقم جریمه تاثیر سلبی ندارد.»
انتقاد از عملکرد تامین اجتماعی
در ادامه، به تعدادی از کارگران بازار برمیخورم که بدون بیمه و حقوق ثابت به کار مشغول هستند و گلایههایی مبنی بر نداشتن بیمه و حقوق مناسب مطرح میکنند.
«حیدر ساکن» درباره وضعیت کارگران میدانبار میگوید: «در میدان بار تعداد زیادی کارگر مشغول به کارند که بیمه هستند و طبق قانون کار حقوق میگیرند اما عدهای دیگر، حاضر به فعالیت با حقوق مصوب اداره کار نیستند و معتقدند این حقوق با توجه به سنگینی کاری که انجام میدهند به صرفه نیست و ترجیح میدهند به صورت آزاد کار کنند و در قبال کارهایی که انجام میدهند، حقوق میگیرند، اما بیمه نیستند. هرچند که این شرایط، انتخاب خودشان است اما تا حدودی میشود به آنها حق داد. زیرا گاهی قوانین بیمه، به یک عامل بازدارنده تبدیل میشود که هم کارگران را از بیمه شدن فراری میدهد و هم فشار زیادی به کارفرمایان وارد میآورد.»
مردم در صورت مشاهده تخلف به کجا شکایت کنند؟
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد در پاسخ به این سوال که مردم در صورت مشاهده تخلفات در این حوزه، به کجا باید شکایت کنند میگوید: «ما در اتحادیه به شکایات مردمی رسیدگی میکنیم و مردم میتوانند با مراجعه به وبسایت میوه و تره بار مشهد به نشانیwww.bazar-mashad.com
شکایاتشان را ثبت کنند.
یا با شماره های
93-92-91 -05137282990
تماس بگیرند.