«کارخانه نخریسی » پاره ای از هویت شهر مشهد است که در سیمایش می توان تاریخ این شهر را به تماشا نشست اما همین بنای تاریخی که از قضا قرابت مکانی نیز با بافت پیرامونی حرم رضوی دارد؛ تا سال ها متروکه بود و غبار غربت بر تن فرسوده آن نشسته بود تا این که با اتخاذ رویکردی جدید در مجموعه آستان قدس رضوی و تلاش برای احیای بعضی موقوفات این نهاد، ساختمان کارخانه نخریسی به «موزه زنده زیارت» تبدیل شد.موزه ای شش هکتاری که در یکی از روزهای سرد دی پارسال افتتاح شد و متولیانش، هدف از ایجاد آن را « نمایش هویت و تاریخ این مرز و بوم »، در حصار دیوارهای این مکان ذکر کردند. این هدف قرار است در اجرای مرحله به مرحله این موزه محقق شود.اما در مدت چندماهی که از افتتاح این موزه می گذرد، چهره های مختلفی به بازدید آن رفته اند و هر کدام شان هم گفتنی های خودشان را از این پروژه فرهنگی دارند. در این گزارش «موزه زنده زیارت» را به روایت این چهره ها مرور خواهیم کرد:
حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان:
موزه ای به اندازه 12سال کلاس و درس
یک استاد حوزه و دانشگاه بر این باور است که؛«حفظ تاریخ برای مردم و همچنین ایجاد حافظه تاریخی برای جوان ها یکی از بزرگ ترین رسالت های فرهنگی است.»
حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان توضیح می دهد: خداوند در قرآن هم فرامین را مسبوق به سابقه ابلاغ می کند. حضرت علی(ع) نیز در نهج البلاغه می فرمایند؛ که من تاریخ را دقیق بررسی کردم، تا آن جا که انگار همراه آن ها بوده ام ... در موزه زنده هم همین اتفاق رخ می دهد. ایجاد این موزه نتیجه یک درایت فرهنگی بوده است. معمولا کمتر برای این مدل کارها هزینه می شود و از این نظر آن چه که ماحصل این پروژه است قابل تقدیر است.وی امیدوار است که مسئولان و متولیان امر این پروژه را توسعه ببخشند تا علاوه بر نمایش تاریخ اسلام و انقلاب، تاریخ ملل هم در بخشی از این موزه به مخاطبان ارائه شود.وی تاکید می کند: در دوره ای که اینترنت دنیای پرغفلتی را برای جوانان ایجاد کرده است، این جنس اقدامات راه مقابله با این غفلت به شمار می آید.وی تاکید می کند: باید درباره غربت شیعه و جایگاه ایران حرف بزنیم. به نظر من وقتی دانش آموزان این جا را می بینند به اندازه 12 سالی که در سیستم آموزش و پرورش حضور دارند، فکر و اندیشه شان جهت پیدا می کند.
سردار نقدی:
پیوند تاریخ اسلام و انقلاب را می توان در موزه زنده زیارت به تماشا نشست
معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم که یکی از بازدیدکنندگان این موزه است، درباره این پروژه می گوید: موزه زنده زیارت توانسته است پیوند تاریخی «هجرت امام رضا (ع) به ایران» و قرن ها بعد از آن «وقوع انقلاب و دفاع مقدس» را به خوبی نمایش دهد و برای جوانان و نوجوانان اوقات جذابی را فراهم آورد.سردار محمد رضا نقدی می گوید: یکی از آرزوهای بزرگ من این بود که بستری در مشهد فراهم آید تا انقلاب و دفاع مقدس را با ریشه ها ی تاریخ اسلام گره بزنیم و این ارتباط را بتوانیم به نمایش بگذاریم تا زائر بتواند با این عقبه تاریخی ارتباط برقرار کند.
تهیه کننده فیلم محمد رسول ا...(ص):
«صحن نو»، آینه تلاش نسل های مختلف ایرانیان در ادوار تاریخ است
تهیه کننده فیلم محمد رسول ا...(ص) می گوید: موزه زنده زیارت برای من که بخش عمدهای از اتفاقات و تحولات قبل از انقلاب را دیدهام، تداعی کننده همان دوران و خاطرات بود. هیچ نمایشگاهی نمیتواند عمق این حس و شناخت را منتقل کند اما این وجه قیاسی در این موزه به خوبی طراحی شده است و نقاط مهمی که مخاطب میتوانست حدیث مفصلی از یک مجمل را برداشت کند به خوبی جایگذاری شده بود.محمد مهدی حیدریان تاکید می کند: این جنس اقدامات ارزشمند است چرا که برگرفته از تاریخ، انقلاب و فرهنگ ماست و همچنین بیانگر زحماتی است که نسل های مختلف برای کشورمان متقبل شده اند. کسانی که سن و سال شان نمیرسد خیلی چیزها را نمیدانند. این جنس تصویرسازی ها از تاریخ، تداعی بهتری برای نسل های مختلف ایجاد می کند.وی خاطر نشان می کند: موزه زنده صحن نو بسیار گویاست و دوستان و هنرمندان مشهدی نیز که اجرای شان را دیدم با خلوص و اعتقاد کار میکنند و برای همین است که حس را منتقل میکنند و تاثیرش روی مخاطب و بیننده نیز دیده میشود.
سید حسام الدین نواب صفوی:
«صحن نو» می تواند در اختیار پروژه های سینمایی قرار گیرد
سید حسام الدین نواب صفوی می گوید: موزه «صحن نو» برای بسیاری از مردم یادآور خاطرات انقلاب و جنگ است. به مردم توصیه می کنم این جا را ببینند. نماسازی بسیار واقعی این مکان باعث شد تا من شگفت زده شوم.این بازیگر سینما و تلویزیون می گوید: ما با نگرش های مختلفی در جامعه مواجه هستیم ولی دیدن صحنه های خاطره انگیز در موزه می تواند برای هر نوع نگرشی مفید باشد.وی بیان می کند: حقیقتا من شوکه شدم. این جا یک شهرک سینمایی بسیار مجهز است. این که آستان قدس این جا را مهیا کرده، حرکت بسیا بزرگی است. این جا به اندازه ای خوب است که فکر می کنم می توان از آن به عنوان لوکیشن آثار سینمایی و تلویزیونی بهره گرفت. امیدوارم که این موزه بتواند در خدمت پروژه های الف سینمایی و تلویزیونی قرار بگیرد.
یک خواننده پاپ:
«صحن نو» به مثابه دریچه ای نو رو به تاریخ است
یک خواننده پاپ می گوید: موزه زنده زیارت را دریچه ای نو رو به تاریخ این آب و خاک می دانم.پویا بیاتی می گوید: فکر می کنم فرصت خوبی برای زائران و گردشگران فراهم آمده تا در کنار زیارت حرم امام رضا(ع) از این موزه نیز بازدید کنند.وی بیان می کند: روایت حوادث و وقایع قبل و بعد از انقلاب در قالب های نمایشی و طراحی های صحنه آن چنان جذاب است که می توانم با خیال آسوده مردم را دعوت کنم تا از موزه صحن نو بازدید کنند و از طراحی هایی که دست اندکاران این موزه به خرج دادند لذت ببرند. بیاتی تاکید می کند: بازدید کمک می کند تا به آگاهی های سیاسی و تاریخی مردم افزوده شود و دانسته های خود از قبل و بعد از انقلاب را با دیگران به اشتراک بگذارند.
مدیر عامل اسبق بنیاد سینمایی فارابی:
می توان بعضی تجارب تاریخی را به صورت دیجیتالی به مخاطب منتقل کرد
مدیر عامل اسبق بنیاد سینمایی فارابی می گوید: زیستن در تاریخ یک ضرورت است، در دنیای امروز تجربه ای که کشورهای دیگر آن را جدی گرفتند این است که بخش هایی از تاریخ را در قالب کارهای پرفورمنس تاریخی برای کودکان و نسل جوان خود فراهم می کنند و همین فرصتی می شود تا زیستن در تجربه تاریخی پدران شان را تجربه کنند.مجید شاه حسینی می گوید: برای باورپذیر نشان دادن تاریخ، جزئیات اهمیت بسیاری پیدا می کند و طراحان این موزه نیز سعی کرده اند تا در حد مقدور اجزا و جزئیات را رعایت کنند، به طوری که برای نسل ما هم که دوران انقلاب و دهه 60 را دیده ایم، کاملا باورپذیر بود. وی می افزاید: این که گام اول این موزه از امام رضا(ع) شروع شده، بسیار ارزشمند است؛ بی تعارف می گویم که ما ایرانی بودن خودمان را مدیون آن حضرت هستیم و اگر سفر ثامن الائمه(ع) به ایران انجام نمی شد، امروز قطعا کشوری به نام ایران وجود نداشت.وی با اشاره به این که در غرب هم روی پرفورمنس وقت می گذارند، بیان می کند: در این موزه نیز می شود به صورت دیجیتالی تجارب تاریخی را به مخاطب منتقل کرد و بعدا می شود به حوزه ساخت نرم افزار و نمایشگاه دیجیتالی هم ورود یافت.
اجرای نمایش به نفع سیل زدگان
اما یک نکته دیگر؛ موزه صحن نو، در شب های ماه مبارک رمضان برنامه های ویژه دیگری هم برای بازدیدکنندگان دارد. این شب ها سالن نمایش «عتیق» این موزه محل اجرای نمایش «باغ خونی» است. نمایشی که به واقعه قیام مسجد گوهرشاد می پردازد و روایتی از آن برهه تاریخی را مقابل دیدگان علاقه مند به تئاتر قرار می دهد. نکته مهم درباره این برنامه هنری این که، تمامی عواید فروش آن برای کمک به سیل زدگان کشور هزینه خواهد شد. بلیت های این نمایش که ساعت 21:30 روی صحنه می رود، در سایت مشهدگیشه قابل تهیه است.