در مراسم نکوداشت دکتر «محمدامین قانعی راد» صورت گرفت
تعداد بازدید : 26
رونمایی از کتاب «زیارت شهر»
نویسنده : میرزاده
مراسم نکوداشت دکتر «محمدامین قانعی راد» رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران، عصر شنبه با حضور خانواده آن زنده یاد، رئیس و اعضای شورای شهر مشهد و جمعی از استادان علوم ارتباطات در مشهد برگزار شد. به گزارش «خراسان رضوی» در ابتدای این مراسم، دکتر «هادی خانیکی» رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در بزرگداشت مرحوم دکتر قانعی راد گفت: در زمان فوت مرحوم دکتر قانعی راد، برای تسلای خانواده ایشان میگفتم دکتر قانعی راد با مرگ به پایان نرسیده، بلکه دوباره متولد شده است. اما طی بیش از چهل روز گذشته و با برپایی مجامع مختلف در یادبود وی، به واقع شاهد این موضوع بودم و نشست امروز هم از مصادیق آن است کهاندیشهها و آثار او دوباره آغاز شده است. خانیکی افزود: پاییز 94 بود که به دعوت پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن، در جمعی با حضور مرحوم دکتر قانعی راد حاضر شدیم و به چارهاندیشی در زمینه تخریب بافت تاریخی مشهد پرداختیم و در این جلسه، ایشان نقدهایی را درباره شهر مشهد بیان کرد. به تعبیر دکتر قانعی راد، مشهد از یک سو با مشکل «معنویت فروشی و نسبت آن با تجاری سازی» و از سوی دیگر با مشکل «دورافتادگی از گفت و گو» مواجه است. از یک سو، جهت گیریهای غالب در مشهد از سوی «معنویت» به سوی «پول» منتقل شده و از سوی دیگرمشهد، شهری شده است خاموش و به دور از نقد و هشدار که ضرورت دارد این شهر به کانون گفت و گو تبدیل شود، جامعه آکادمیک و روشنفکری به این موضوع توجه کند و از منظر گفت و گو، راهی برای برون رفت از مشکلات اجتماعی پیدا شود.
برخی آسیبهای اجتماعی در مشهد از تهران هم بیشتر است
این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: برای ما مشهدی ها، این پرسش مطرح است که هم اکنون چه شهری داریم و از سوی دیگر، شهر مطلوب ما چیست؟ خانیکی افزود: مشهد، دومین شهر بزرگ ایران و اتفاقا یکی از شهرهای پرمسئله ایران است. بر اساس آمار موجود، با وجود آن که مشهد نصف وسعت تهران و یک سوم جمعیت تهران را دارد اما زیر پوست شهر زیارت، آسیبهای اجتماعی بسیاری وجود دارد که بعضی از این آسیبها در مقایسه با وسعت و جمعیت شهر تهران، بسیار بیشتر از آن است.
خانیکی در ادامه به آسیبهای مشهد که باعث دشوار شدن گفت و گو در این شهر میشود، اشاره کرد و گفت: یکی از مهمترین شاخص هایی که میتواند نشان دهد جامعهای دچار فقدان یا ضعف گفت و گوست، ضعف گفت و گو در نهاد خانواده است که بازتاب خود را در «طلاق» نشان میدهد. بر اساس آمار در شهر مشهد، در برابر هر 2.8 ازدواج، یک طلاق وجود دارد که این رقم بالایی است و نشان میدهد که گفت و گو در این شهر، چندان آسان نیست. وی گفت: دومین شاخص در این زمینه، مسئله نزاع و خشونت است و خراسان، رتبه دوم را در این زمینه در کشور داراست. خانیکی از مسئله پیشروی مرزهای ناپایداری از حاشیه به متن با گسترش حاشیه شهر به عنوان سومین شاخص در این زمینه نام برد و افزود: مشهد، بالاترین آمار را در حاشیه نشینی دارد و از هر سه نفر جمعیت مشهد، یک نفر حاشیه نشین است. وی خاطرنشان کرد: شاخص چهارم نیز مسئله تخریب سریع و بیرحمانه بافتهای تاریخی در شهر است که هم مسئلهای «کالبدی» و هم مسئلهای «اجتماعی» به حساب میآید. وی در ادامه گفت: البته شاخصهای دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که از جمله آن میتوان به بحرانهای زیست محیطی و بحران آب، موضوع مهاجرتها و مهاجران غیر ایرانی اشاره کرد. وی تأکید کرد: البته همه این شاخص ها، الزاما تهدیدی برای گفت و گو به حساب نمیآید و با ایجاد هم نگری میتواند به زمینههای ایجاد گفت و گو نیز تبدیل شود.
مجموعههای تجاری، فرهنگ معنوی و اخلاق را در خود هضم میکند
خانیکی در ادامه گفت: متأسفانه در این شهر به تخریب فضاهای کالبدی و برآمدن مجموعههای تجاری توجه میشود. ولی به این نکته دقت نمیکنیم که ایجاد این مجموعههای تجاری، چگونه فرهنگ معنوی و اخلاق را در خود هضم میکند. وی افزود: ما در موضوع مقاومت معنوی گرایی در برابر تجاری سازی، راهی نداریم جز این که به تخریبهای ذهنی و معنوی، بیش از تخریبهای کالبدی حساس باشیم. این که در یک شهر، زائر و شهروند را تعریف کنیم و آنها را دو انسان جدا از هم بدانیم، نتیجه این میشود که با دو شهر درون یک شهر مواجه باشیم. شهری که ویژگی اصلی آن زیارت بوده و هم اکنون، ویژگی جدیدی به نام تجارت در آن شکل گرفته است.
وجود حضرت رضا(ع)، زمینه ایجاد گفتوگو
رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در ادامه به زمینههای مهم و فرصتهای موجود در مشهد برای ایجاد فرصت گفت و گو اشاره کرد و گفت: نخستین زمینه، مقوله زیارت و وجود حضرت رضا (ع) به عنوان امام رئوف و امام گفت و گوست که میتواند نگاههای هویت مدار را از جنبههای فرصت آفرین آن خلق و زمینههای معرفتی را فراهم کند. علاوه بر این، مشهد امروز به یک شهر چند فرهنگی تبدیل شده است که ارتباطات فرهنگی در آن بسیار اهمیت دارد و پیوندهای فرهنگی آن، میتواند موجب تبدیل سرمایههای فرهنگی به سرمایههای اجتماعی در آن شود. خانیکی در ادامه به ظرفیتهای ابزارهای نوین ارتباطی نیز اشاره کرد و افزود: از درون همین شبکههای اجتماعی میتواند مناسبات نو آفریده و امکانی دیگر برای گفت و گو در مشهد فراهم شود. در ادامه این مراسم دکتر «جبار رحمانی» عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، دکتر «مجید فولادیان» عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و همچنین «عزیز قانعی راد» فرزند مرحوم دکتر قانعی راد نیز نکاتی را دربارهاندیشههای آن استاد مطرح کردند. در پایان این مراسم، از کتاب «زیارت شهر» رونمایی شد. این کتاب، شامل پژوهشی درباره موضوع شهر و زیارت و با نوشتارهایی از عماد افروغ، سارا شریعتی، محسن رنانی، نعمت ا... فاضلی، عباس کاظمی، هادی خانیکی، عبدالعزیز ساشادینا، علیرضا پیروزمند، غلامرضا مصباحی مقدم، محمدحسین حسینزادهبحرینی، جبار رحمانی و ابراهیم فیاض است که مقدمه و یکی از فصلهای این کتاب نیز توسط مرحوم دکتر قانعی راد به نگارش درآمده و به کوشش «محمدجواد استادی» و «سید صدرا میردامادی» ارائه شده است. شایان ذکر است، زنده یاد دکتر «سید محمدامین قانعی راد» 24 خرداد و در سن 63 سالگی، پس از دورهای تحمل بیماری سرطان، دار فانی را وداع گفت.