گفت و گو با استاد «شمسی نژاد» که بسیاری از آثار مقرنس در حرم رضوی به نام او ثبت شده است
تعداد بازدید : 30
یادگارهای شاگردی که استاد شد
نویسنده : میرزاده
مقرنس کاری از عناصر مهم تزیینی معماری است که در زیبا سازی بناهای ایرانی و به خصوص مساجد و مقبرهها استفاده میشود و حتی بر هنرهای تزیینی و صنایع دستی دیگر نیز تأثیرات زیادی داشته است. در جای جای حرم مطهر رضوی نیز به عنوان یکی از مهمترین پایگاههای مذهبی در جهان اسلام، این هنر فاخر و ارزشمند به چشم میخورد. اما بخش عمدهای از آثار مقرنس موجود در حرم مطهر، به همت استاد «سید جلال الدین شمسی نژاد» ساخته شده است. فردی که پس از گذشت 87 بهار از زندگی اش، هنوز هم تلاش میکند در احیا و ماندگاری این هنر، گام بردارد. با او به گفت و گو مینشینیم و به بررسی فعالیتهایش میپردازیم.
از تولد تا آغاز مقرنس کاری
این استاد هنر ایرانی میگوید: سال 1310 در دامغان متولد شدم. پس از فوت پدر، به مشهد آمدم و به حرفه پدری خود یعنی بنایی مشغول شدم. پس از انجام خدمت سربازی، یکی از آشنایان مرا برای کار به استاد «خوش دست» از معماران حرم مطهر رضوی معرفی کرد. به رواق دارالسعاده رفتم و به دستان استاد نگاه میکردم تا کار را یاد بگیرم. پس از چندی، استاد از من خواست نمونهای بسازم. کاری که انجام دادم، رضایت استاد را جلب کرد و قرار شد کار مقرنس رواق دارالسعاده را انجام دهم. بعد از آن هم به کار در رواقهای دیگر مشغول شدم و در همه رواق ها، کاری را به یادگار گذاشته ام. از ورودیهای خیابان شیرازی گرفته تا مقرنس کاریها در رواق امام خمینی (ره) به نام من ثبت شده است. در رواق امام خمینی(ره)، صحن جامع رضوی، صحن قدس، ورودی بست شیرازی، بست طبرسی، بست نواب صفوی، کتابخانه حرم مطهر و رواق دارالحجه، آثاری از ساختههای من به یادگار مانده است.
از رواق دارالسعاده تا مسجد باکو
او از تجارب دیگر خود نیز میگوید: «به جز مشهد و حرم مطهر رضوی، در جاهای دیگری هم کار کرده ام. بقعه خواجهربیع، مدرسه غیاثیه خرگرد، عمارت خورشید در کلات نادر، مزار شیخ احمد جام و مسجد نجف آباد اصفهان از جمله این مکانهاست. تا کنون، هر کاری را که خواستهام، در این حرفه انجام داده ام.
هر جا که خواسته ام، کار کرده ام. حتی در خارج از ایران هم کار کرده ام. مثلا کارهایی برای آلمان و مسجد باکو در آذربایجان در شرکت کاشی سنتی گوهرشاد در مشهد ساختم که پس از ساخت، از مشهد به آن جا منتقل و نصب شد. در تمام کارهایی که انجام میدهم، از طراحی تا اجرا را خودم بر عهده دارم. ابتدا طرح اولیه در ذهن من شکل میگیرد و بعد سعی میکنم آن طرح را بسازم.
سردر نقاره خانه؛ کاری که به دلم نشسته است
او یکی از تجربههای خوبش را سردر نقاره خانه حرم رضوی میداند و میگوید: از جمله کارهایی که انجام داده ام، کار ورودی رواق امام (ره) در کنار صحن جامع رضوی است. روزی در آن جا بودم و متوجه شدم که چند زائر، درباره کار من گفت و گو میکنند.
یکی از آنها گفت: خدا بیامرزد آن کسی را که چنین اثری ساخته است. من هم فقط شنونده بودم و چیزی نگفتم. در سردر نقاره خانه حرم مطهر نیز کار مقرنسی داشتهام که بیش از ساختههای دیگر خود به آن علاقه دارم و به اصطلاح به دل من نشسته است.
مقرنس «علاقه مند» ندارد
وی میافزاید: سال 1336 ازدواج کردم و ثمره آن چهار پسر و دو دختر است. دوست داشتم یکی از فرزندانم راه من را ادامه دهد. اما این طور نشد. انجام این کار، عشق و علاقه میخواهد و هر کسی هم نمیتواند آن را ادامه دهد. شاگردان زیادی داشته ام. اما الآن کسی از شاگردانم نیست که کار من را ادامه دهد. کار سختی است و کمتر کسی است که به آن رغبت پیدا میکند. الآن این کار «علاقه مند» ندارد.
خبر مرتبط
نصب کاشی ماندگار بر سردر منزل مقرنسکار حرم
روز گذشته و در مراسمی که به مناسبت بزرگداشت روز جهانی صنایع دستی برگزار شد، از خدمات ارزنده استاد سید جلال الدین شمسی نژاد تجلیل شد. در این مراسم که در موزه بزرگ خراسان برگزار شد، از سالها تلاش این پیش کسوت هنر معماری سنتی در مرمت آثار تاریخی و ساخت آثار هنری مقرنس در نقاط مختلف ایران، تجلیل به عمل آمد. همچنین، کاشی ماندگار این هنرمند برجسته نیز بر سردر منزل وی نصب شد.