توسعه انرژی های نو در پژوهشکده «هوا خورشید» دانشگاه فردوسی نیازمند حمایت و اعتبار ملی
تعداد بازدید : 42
باد و خورشید اعتبارمی خواهد...
نویسنده : محمد حسام مسلمی
ظرفیت بی نظیر خراسان رضوی در حوزه انرژی های بادی و خورشیدی، از زمانی بیشتر مورد توجه مسئولان قرار گرفت که کمبود منابع آبی و سایر انرژی های تجدیدناپذیر، نگرانی ها را برای تامین نیازهای اولیه کشور جدی تر از گذشته کرد. استفاده از انرژی های تجدید پذیر و افزایش فعالیت های علمی و تحقیقاتی برای توسعه امکانات این حوزه، هدفی بود که از اوایل دهه90 برای مقابله با این چالش در دستور کار قرار گفت و نصب نیروگاه بادی بینالود شامل ۴۳ توربین ۶۶۰ کیلوواتی در سال 81 با ظرفیت تولید ۲۸٫۲ مگاوات و همچنین کشف بزرگ ترین تونل بادی جهان در شهرستان خواف در سال 93 و برنامه ریزی برای استفاده از این ظرفیت از جمله اقدامات طی سال های اخیر بوده است.
«پژوهشکده هوا خورشید» دانشگاه فردوسی مشهد که از سال 1389 فعالیت خود را آغاز کرده، یکی از معتبرترین مراکز تحقیقاتی در حوزه پژوهش، طراحی، ساخت نمونه، تست و آزمایش در حوزه انرژی های نو از جمله مولدهای بادی و سلول های خورشیدی است که مطابق با استانداردهای جهانی دنبال می شود. با دکتر «علی ضابط» رئیس این پژوهشکده به گفت و گو پرداختیم تا با فعالیت هایی که در آن انجام می شود، بیشتر آشنا شویم.
تکیه بر توانمندی های داخلی در راستای اقتصاد مقاومتی
دکتر «علی ضابط» صحبت هایش را با اشاره به اهمیت توجه به انرژی های نو آغاز می کند و می گوید: سهم استفاده از انرژی های نو نیز در دنیا در حال گسترش است. به نحوی که در برخی کشورها، استفاده از برق تجدید پذیرهم اینک به بیش از50 درصد رسیده است. خوشبختانه ظرفیت های عظیم و بی نظیری در زمینه دسترسی به منابع انرژی تجدید پذیر در کشورمان وجود دارد و در این عرصه استان ما معدن انرژی بادی کشور است. از این رو در سال های اخیر با توجه به افزایش سرمایه گذاری ها در این حوزه، فعالیت های علمی و تحقیقاتی نیز افزایش یافته است. وجود تونل های بادی عظیم، صنعت قطعه سازی ، قابلیت پشتیبانی و همچنین فعال بودن پژوهشکده هوا و خورشید زنجیره مناسبی را برای فعالیت در این حوزه در استان فراهم کرده است. در این زمینه پژوهشگران و محققان پژوهشکده هوا و خورشید طی 5 سال گذشته توانسته اند در زمینه طراحی و ساخت توربین های بادی به ویژه تولید توربین دو مگاواتی که یک پروژه ملی است، قدم های بلندی بردارند و این همان تکیه بر توانمندی داخلی در راستای اقتصاد مقاومتی است که حمایت دولت را می طلبد. وی می افزاید: این پژوهشکده یک پژوهشکده تقاضا محور است که بودجه آن از طریق سازمان توسعه منابع انرژی ایران تامین می شود.
ساخت توربین های بادی و انجام مطالعات روی سلول های خورشیدی
وی پژوهشکده هوا و خورشید را نماد ارتباط صنعت و دانشگاه معرفی میکند و میافزاید: عمده فعالیت های پژوهشکده در حوزه تحقیقات، طراحی و ساخت در حوزه انرژی تجدید پذیر به ویژه در حوزه ساخت توربین های بادی و ذخیره ساز انرژی است. ضابط درباره تفاوت انرژی های بادی و خورشیدی هم نکاتی را مطرح میکند: تولید انرژی از باد از تولید انرژی از خورشید ارزان تر است و طبق آمارها با نصف هزینه تمام شده انرژی خورشیدی می توان از انرژی باد، برق تولید کرد. از طرفی ضریب ظرفیت و بازدهی سلول های خورشیدی از بادی کمتر است. اما تنها مزیتی که سلول های خورشیدی دارد این است که همه جا میتوان آن را نصب کرد در حالی که توربین های بادی را همه جا نمی توان نصب کرد و باید در تونل های باد نصب شود. وی می افزاید: تامین منابع مالی ساخت سلول های خورشیدی فعلا برای پژوهشکده ممکن نیست و فقط در حد مطالعات است. ضمن این که سلول های خورشیدی در داخل کشور تولید نمیشود و هزینه های بالایی دارد.
بهره برداری از توربین 250 کیلو واتی
در سال آینده
وی در ادامه صحبت هایش به اقدامات پژوهشکده اشاره می کند و می گوید: هم اکنون بهینه سازی و تست میدانی توربین 100 کیلوواتی و ساخت توربین 250 کیلو واتی را در دستور کار داریم که با پیشرفت فیزیکی 25 درصد سال آینده به بهره برداری میرسد.
وی طرح کلان و ملی ساخت توربین دو مگاواتی را یکی دیگر از اقدامات پژوهشکده عنوان می کند و می افزاید: این پروژه که از سال 90 شروع شده، در مرحله تحقیقات اولیه است. در زمان شروع پروژه 18 میلیارد تومان هزینه پروژه برآورد شده بود که فقط 2 میلیارد تومان آن در طول 5 سال محقق شده است. رئیس پژوهشکده هوا و خورشید با بیان اینکه این پژوهشکده ردیف بودجه دولتی ندارد، تصریح می کند: ساخت توربین بادی دو مگاواتی هم اکنون حدود 40 میلیارد تومان هزینه دارد.
نصب توربین بادی در ارتفاعات جنوبی
وی به تحقیقات باد سنجی در ارتفاعات جنوبی مشهد اشاره می کند و می افزاید: بر اساس توافق نامه ای که با شهرداری مشهد امضا شده است، یکی از توربین های بادی ما در ارتفاعات جنوبی مشهد نصب می شود. وی ادامه می دهد: تحقیقات ما نشان می دهد که ظرفیت بادی ارتفاعات 30 درصد کمتر از منطقه بینالود است اما قابلیت بهره وری دارد، بر همین اساس طبق برآوردهای انجام شده می توان حدود 30 تا 40 توربین بادی در ارتفاعات جنوبی مشهد نصب کرد. خوشبختانه شورای شهر مشهد هم با اجرای این پروژه موافقت کرده است و هزینه نصب و انتقال توربین ها را پرداخت خواهد کرد و امیدواریم امسال این توربین ها نصب شود.ضابط با بیان اینکه ارزش افزوده تولید برق ازانرژی باد بیشتر از خورشید است، می گوید: خراسان رضوی ظرفیت انرژی بادی عظیمی دارد و مناطق خواف، تایباد و بینالود منبع انرژی بادی است که بر این اساس بالای 2 هزار مگاوات می توان برق تولید کرد.
دغدغه بخش خصوصی برای حمایت از توسعه انرژی های نو
دکتر ضابط تصریح می کند: هم اکنون متقاضی عمده برای توسعه دوربین های بادی بخش خصوصی است که طی سال های اخیر نیز فعالان این بخش استقبال خوبی کرده اند، با این حال دغدغه بخش خصوصی، بحث دریافت مجوزها، اطمینان نداشتن از خرید برق توسط وزارت نیرو و همچنین وجود ناهماهنگی هایی است که بین متولیان تأسیس و بهره برداری از نیروگاه ها وجود دارد و در مواردی در پیشرفت کار تاخیر ایجاد کرده است.
130 مگاوات در مقابل 70 هزار مگاوات!
وی فرایند طولانی دریافت مجوز را یکی دیگر از مشکلات سرمایه گذاری درحوزه انرژی های باد عنوان می کند و می افزاید: طبق مصوبه دولت قرار بود در بینالود 100 مگاوات برق تولید شود ولی هنوز در 28 مگاوات مانده است. از طرفی دیگر در نگاه کلی، هم اکنون متاسفانه میزان برق تجدید پذیر تولیدی ما از طریق نیروگاه های بادی به 130 مگاوات هم نمی رسد در حالی که ظرفیت نیروگاه های فسیلی کشور بیش از 70 هزار مگاوات است. از نظر مقایسه ای هم که نگاه کنیم، تولید 100 مگاوات برق تجدید پذیر در مقابل 70 هزار مگاوات برق فسیلی به هیچ وجه ظرفیت قابل قبولی نیست، در حالی که در دنیا طی 15-10 سال گذشته این نرخ رشد چشمگیری کرده است.
تحقق طرح در گرو جلب اطمینان
وی می گوید: مطابق برنامه پنجم، باید ظرفیتی بیش از 5 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در کشور نصب شود در حالی که متاسفانه طی 5 سالی که از آغاز برنامه گذشته، این هدف محقق نشده است و شاید تا به حال 50 مگاوات هم نصب نکرده باشیم.
ضابط تصریح می کند: این هدف گذاری در برنامه ششم نیز باردیگردر حال انجام است، اما نکته این جاست که وقتی سیاست گذاری خوبی انجام می گیرد و قوانین مناسبی نیز تدوین وتصویب می شود، شرایط تحقق آن نیز که مهم ترین آن ها سرمایه گذاری و جلب اطمینان بخش خصوصی است، باید دیده شود.